Các thị trường nhập khẩu lớn của Việt Nam là những nước có ngành công nghiệp ô tô phát triển hàng đầu thế giới như Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan, Đức…
Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, trong tháng 9, xuất khẩu phương tiện vận tải và phụ tùng của Việt Nam đạt gần 1,1 tỷ USD, giảm 17,8% so với tháng trước. Tuy nhiên, tổng kim ngạch 9 tháng đầu năm vẫn tăng 3,8%, đạt hơn 11 tỷ USD và nằm trong top 10 nhóm hàng có kim ngạch trên 10 tỷ USD trong 3 quý đầu năm 2024.
Những thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam bao gồm Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan và Đức, đều là các quốc gia có ngành công nghiệp ô tô phát triển. Trong đó, Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam trong 9 tháng đầu năm với kim ngạch đạt 2,4 tỷ USD, tăng 15,7% so với cùng kỳ. Thị trường này chiếm gần 22% tổng kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng phương tiện vận tải và phụ tùng trong 9 tháng năm 2024.
Thị trường xuất khẩu lớn thứ 2 là Nhật Bản. Theo đó, trong tháng 9, nước ta xuất khẩu hơn 231 triệu USD. Lũy kế 9 tháng đầu năm, Nhật Bản chi ra 2,18 tỷ USD để nhập khẩu nhóm hàng này, tăng 1,96% so với cùng kỳ năm 2023, chiếm tỷ trọng 20%.
Xuất khẩu nhóm phương tiện vận tải và phụ tùng của Việt Nam khởi sắc.
Hàn Quốc là thị trường xuất khẩu lớn thứ 3 nhóm hàng này. Trong tháng 9, Việt Nam thu về 106 triệu USD. Lũy kế 9 tháng, Việt Nam xuất khẩu sang thị trường này hơn 1,14 tỷ USD, tăng 20% so với cùng kỳ năm ngoái, chiếm tỷ trọng khoảng 10%.
Dù ngành công nghiệp ô tô toàn cầu đang gặp khó khăn, xuất khẩu linh kiện phụ tùng từ Việt Nam vẫn tăng, cho thấy vị thế của Việt Nam trong chuỗi sản xuất ô tô thế giới. Nguyên nhân là do sự dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu nhằm giảm phụ thuộc vào Trung Quốc.
Theo thống kê, Việt Nam có khoảng 2.000 doanh nghiệp sản xuất linh kiện, tạo việc làm cho hơn 600.000 người, trong đó khoảng 300 doanh nghiệp tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Tỷ lệ thu mua linh kiện của các công ty Nhật Bản tại Việt Nam đã tăng từ 28% lên 37% trong 10 năm qua (theo JETRO).
Những linh kiện phụ tùng ô tô Việt Nam xuất khẩu những năm gần đây có công nghệ tương đối cao như bộ dây đánh lửa, phụ tùng trong hộp số, túi khí an toàn, linh kiện điện tử trong hộp số,… Tuy nhiên, theo giới quan sát, thành tích về công nghệ sản xuất, kim ngạch xuất khẩu đối với nhóm mặt hàng này chủ yếu nhờ khối doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.
Trong khi đó, với doanh nghiệp thuần Việt trong lĩnh vực này cũng lên đến hàng trăm nhưng chủ yếu sản xuất những sản phẩm, linh kiện đơn giản, công nghệ chưa cao, giá trị còn thấp… Đa số các doanh nghiệp này khó trở thành nhà cung ứng sản xuất và cung ứng linh kiện, thiết bị gốc (OEM).
Dù vậy, các chuyên gia vẫn cho rằng, năm 2024 sẽ là thời cơ “vàng” cho nhóm ngành linh kiện, phụ tùng ô tô phát triển bởi Việt Nam đang hội tụ được nhiều yếu tố hỗ trợ tích cực.
Theo định hướng của Bộ Công Thương, đến năm 2045, ngành này sẽ tập trung vào sản xuất xe điện hóa, xe hybrid, xe sử dụng năng lượng tái tạo và nhiên liệu xanh. Mục tiêu đến năm 2030, xuất khẩu phương tiện và phụ tùng đạt khoảng 14 tỷ USD và đến năm 2045, con số này sẽ tăng lên 36 tỷ USD. Tầm nhìn đến năm 2045, Việt Nam sẽ tiếp tục phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ, đáp ứng từ 80-85% nhu cầu linh kiện ô tô trong nước và trở thành nhà cung cấp quan trọng cho khu vực và toàn cầu.
Tuấn Linh