Xuất khẩu của Việt Nam sang các thị trường trọng điểm đều duy trì được tốc độ tăng trưởng cao. Đặc biệt, tại một số thị trường như EU, Hàn Quốc, các doanh nghiệp tận dụng rất tốt những lợi thế của các hiệp định thương mại tự do (FTA) để đẩy mạnh xuất khẩu.
Nhóm hàng nông, lâm, thủy sản trong 11 tháng năm 2021 đạt 25,19 tỷ USD, tăng 11,4% so với cùng kỳ năm 2020 do sự gia tăng cả về lượng và giá xuất khẩu.
Tính chung 11 tháng năm 2021, kim ngạch xuất khẩu ước tính đạt 299,67 tỷ USD, tăng 17,5% so với cùng kỳ năm trước. Đây là con số khá ấn tượng trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 vẫn đang hoành hành trên toàn thế giới khi cùng thời điểm này năm 2020, xuất khẩu chỉ tăng ở mức 5,5%.
Về thị trường xuất khẩu, trong 11 tháng năm 2021, Hoa Kỳ tiếp tục là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch ước đạt 84,77 tỷ USD, chiếm 28,3% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước, tăng 22,2% so với cùng kỳ năm trước.
Tiếp đến là thị trường Trung Quốc với kim ngạch xuất khẩu ước đạt 50,47 tỷ USD, tăng 16,8% so với cùng kỳ năm trước và chiếm 16,8% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Thị trường EU ước đạt 35,7 tỷ USD, tăng 11,9% và chiếm 11,9% xuất khẩu của cả nước. Thị trường ASEAN ước đạt 25,89 tỷ USD, tăng 23,2%, chiếm 8,6% xuất khẩu cả nước. Thị trường Hàn Quốc ước đạt 19,98 tỷ USD, tăng 14,6%. Thị trường Nhật Bản ước đạt 18 tỷ USD, tăng 3%.
Theo Bộ Công Thương, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2021 của Việt Nam sẽ đạt 640-645 tỉ USD, vượt mốc kỷ lục 500 tỉ USD của các năm trước. Trong đó, nhiều ngành có thể lấy lại được tốc độ tăng trưởng như trước khi có dịch; một số ngành thế mạnh như dệt may, da giày… có thể hoàn thành mục tiêu sớm hơn dự kiến dù chịu tác động nặng nề từ dịch Covid-19.
Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu – Bộ Công Thương, nhận xét sau 3 năm thực hiện CPTPP và hơn 1 năm thực hiện EVFTA, đã có những tác động rất tích cực đến hoạt động xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam, nhất là từ những thị trường mà Việt Nam chưa từng ký FTA. Đơn cử, nhờ CPTPP, xuất khẩu hàng hóa sang Canada, Mexico và Peru đều có mức tăng trưởng từ 25%-30%/năm.
Riêng với thị trường EU, Việt Nam đã được hưởng ưu đãi thuế quan phổ cập (GSP) nhưng EVFTA mở ra những cơ chế ưu đãi mang tính chất bền vững, lâu dài.
Bà Trịnh Thị Thu Hiền, Trưởng Phòng Xuất xứ hàng hóa – Cục Xuất nhập khẩu, cho biết trong 10 tháng đầu năm nay, các cơ quan, tổ chức được ủy quyền cấp C/O (chứng nhận xuất xứ) đã cấp hơn 168.000 bộ C/O mẫu EUR.1 với kim ngạch hơn 6,6 tỉ USD, tương đương 20,37% kim ngạch xuất khẩu đi EU. Kim ngạch xuất khẩu sử dụng C/O mẫu EUR.1 sang EU sau hơn một năm triển khai được xem là khá tốt, đạt 20,37%, tương đương một số FTA khác sau nhiều năm thực thi. Trong đó, giày dép đang là ngành dẫn đầu với 90,79% lô hàng giày xuất khẩu đi EU đều được cấp C/O, trị giá 3,94 tỉ USD; tiếp đến là thủy sản, vali, túi xách, các loại kim loại, gạo…
“Xuất xứ chính là công cụ giúp hàng hóa được hưởng ưu đãi thuế quan tại các thị trường FTA nhưng cũng vô hiệu hóa lợi ích thuế quan nếu hàng hóa không đáp ứng quy tắc xuất xứ. DN cần có nhận thức nhất định về việc sử dụng C/O như một công cụ hữu hiệu trong kế hoạch kinh doanh khi xuất khẩu hàng hóa đi các thị trường có cam kết để hưởng ưu đãi thuế quan” – bà Hiền lưu ý.
Một FTA khác là Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – Vương quốc Anh và Bắc Ai Len (UKVFTA) được thực thi từ đầu năm 2021 cũng giúp quan hệ thương mại song phương Việt Nam – Vương quốc Anh không bị đứt gãy trong bối cảnh Anh rời khỏi EU. Sau gần 1 năm thực thi, tính đến hết tháng 10-2021, thương mại 2 chiều đạt gần 5,5 tỉ USD, xuất khẩu hàng hóa Việt Nam sang Anh đạt 4,735 tỉ USD, tăng 15% so với cùng kỳ năm 2020; nhập khẩu từ Anh đạt 706 triệu USD, tăng 25,3%.
Bên cạnh những tác động tích cực trong việc thúc đẩy xuất nhập khẩu, các FTA thế hệ mới với những cam kết chặt chẽ được kỳ vọng sẽ giúp Việt Nam đi xa hơn trong quá trình đổi mới thể chế kinh tế, minh bạch hóa thủ tục hành chính, từ đó xây dựng môi trường đầu tư – thương mại ngày càng thuận lợi, góp phần vào tăng trưởng và phục hồi kinh tế sau đại dịch Covid-19.
Ông Trịnh Minh Anh, Chánh Văn phòng Ban Chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế, đánh giá Việt Nam là một trong những nước tận dụng các FTA tốt chỉ sau Trung Quốc. Trong thời gian tới, các cơ quan quản lý cần tập trung các giải pháp củng cố và mở rộng thị trường xuất khẩu, tận dụng tối đa lợi thế từ các FTA đã có hiệu lực, hướng dẫn DN chú trọng vào các thị trường nhỏ và thị trường ngách. Đồng thời, tăng cường quản lý xuất khẩu, nhập khẩu một số mặt hàng chiến lược…
Phương Nhi