Mới đây, tại Hà Nội, đã công bố Báo cáo Triển vọng Năng lượng Việt Nam, được biên soạn với sự hợp tác chặt chẽ giữa Cơ quan Năng lượng Đan Mạch (DEA), Cục Điện lực và Năng lượng Tái tạo Việt Nam.
Chủ trì sự kiện ra mắt Báo cáo Triển vọng Năng lượng Việt Nam 2021, là Đại sứ Đan Mạch tại Việt Nam và lãnh đạo Bộ Công Thương.
Báo cáo đã nghiên cứu và đề xuất một số kịch bản phát triển, để Việt Nam có thể đạt được mục tiêu phát thải ròng khí nhà kính bằng không vào năm 2050. Đây là là ấn phẩm thứ ba trong chuỗi các ấn phẩm Báo cáo Triển vọng Năng lượng Việt Nam do Chương trình Đối tác Năng lượng Đan Mạch – Việt Nam xây dựng. Chương trình này, là một phần đóng góp của chính phủ Đan Mạch cho Nhóm Châu Âu (Team Europe) với mục đích hỗ trợ phát triển ngành năng lượng tại Việt Nam.
Báo cáo đã đưa ra một thông điệp rất rõ ràng: Việt Nam có nhiều tiềm năng chuyển đổi xanh để trở thành một nền kinh tế có mức phát thải cacbon ròng bằng không vào năm 2050 như Thủ tướng Phạm Minh Chính đã cam kết tại COP26 ở Glasgow. Cụ thể, báo cáo đưa ra góc nhìn trung và dài hạn về các kịch bản phát triển ngành năng lượng Việt Nam đến năm 2050, cung cấp thông tin cho các nhà hoạch định chính sách và gợi mở các thảo luận về quá trình chuyển đổi xanh. Đặc biệt, Báo cáo Triển vọng Năng lượng Việt Nam đã xem xét kịch bản để Việt Nam đạt mức phát thải ròng bằng không vào năm 2050 và nghiên cứu chuyên sâu về chuyển đổi năng lượng trong lĩnh vực giao thông, để điện khí hóa ngành giao thông, chuyển đổi nhiên liệu hoá thạch sang nhiên liệu điện phân, tăng cường phương thức vận tải bằng đường sắt điện khí hoá sẽ giúp giảm đáng kể lượng khí thải cacbon và ô nhiễm không khí.
Theo dự kiến, báo cáo sẽ cung cấp một số thông tin đầu vào cho việc thực hiện Quy hoạch Phát triển Điện lực Quốc gia 8 của Việt Nam (QHĐ8), Quy hoạch Tổng thể Năng lượng Quốc gia, Chiến lược Biến đổi Khí hậu của Việt Nam, cũng như các kế hoạch và chiến lược khác của chính phủ.
Phát biểu tại Lễ công bố, ông Đặng Hoàng An, Thứ trưởng Bộ Công Thương nhận định: “Báo cáo được xây dựng với nguồn số liệu có chất lượng tốt, sử dụng các mô hình cấp cao để tính toán các kịch bản phát triển điện nói riêng và năng lượng nói chung, cung cấp các thông tin hữu ích về phát triển hệ thống điện và năng lượng trong ngắn hạn và dài hạn, phù hợp với định hướng của Chính phủ Việt Nam về phát triển năng lượng bền vững gắn liền với mục tiêu bảo vệ môi trường và an ninh năng lượng”.
Ông Kristoffer Böttzauw, Tổng Giám đốc DEA cho biết: “Việt Nam đã đi được một chặng đường dài trong quá trình chuyển đổi xanh, như được thể hiện qua cam kết đạt mức phát thải ròng bằng không của Thủ tướng Phạm Minh Chính tại COP26. Thông qua Báo cáo Triển vọng Năng lượng Việt Nam năm 2021, được xây dựng trên cơ sở hợp tác chặt chẽ với các cơ quan của Việt Nam trong lĩnh vực năng lượng, chúng tôi mong muốn được chia sẻ làm thế nào để đạt được mục tiêu này đúng thời hạn và với chi phí thấp nhất có thể vì lợi ích của đất nước, người dân và đặc biệt là vì khí hậu toàn cầu.”
Mục tiêu đạt phát thải ròng bằng không vào năm 2050
Trong những thập kỷ gần đây, Việt Nam có tốc độ tăng trưởng GDP bình quân hàng năm vào khoảng 7% và nền kinh tế đang phát triển dẫn đến gia tăng đáng kể mức tiêu thụ năng lượng, cũng như lượng khí thải cacbon. Điều quan trọng đối với quá trình chuyển đổi xanh của Việt Nam và toàn cầu là, với dân số gần 100 triệu người, Việt Nam có thể tách rời tiêu thụ năng lượng và phát triển kinh tế, đồng thời chuyển đổi hệ thống năng lượng của mình thành một hệ thống năng lượng xanh, bền vững hơn bằng cách đầu tư vào năng lượng tái tạo và các công nghệ tiết kiệm năng lượng.
Tại buổi lễ, ông Kim Højlund Christensen, Đại sứ Đan Mạch tại Việt Nam cũng chia sẻ: “Việt Nam là một đối tác quan trọng của Đan Mạch trong quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế xanh. Chúng tôi rất vui được chia sẻ với các đối tác Việt Nam các giải pháp, bí quyết và thực tiễn tốt nhất mà Đan Mạch đã có được trong suốt 30 năm qua để hỗ trợ Việt Nam hiện thực hóa tiềm năng to lớn về chuyển đổi xanh và cam kết chống biến đổi khí hậu cũng như đạt được mức phát thải ròng bằng không vào năm 2050 một cách hiệu quả và công bằng nhất.”.
Hiện nay, việc chuyển đổi xanh trong lĩnh vực năng lượng đang là một trong những ưu tiên và nhu cầu hàng đầu, nên Báo cáo Triển vọng Năng lượng Việt Nam nhận được rất nhiều sự quan tâm, tranh luận của các nhà hoạch định chính sách và quản lý, các chuyên gia, các tổ chức nghiên cứu và truyền thông ở Việt Nam. Báo cáo cho thấy, Việt Nam có thể đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng không vào năm 2050, với chi phí hiệu quả bằng cách điện khí hóa mạnh mẽ ngành công nghiệp và giao thông vận tải, cùng với mở rộng công nghệ năng lượng tái tạo, thực hiện các mục tiêu tham vọng về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.
Hợp tác về điện gió ngoài khơi
Ở Việt Nam, một thành phần quan trọng khác trong cơ cấu năng lượng tương lai là điện gió ngoài khơi. Với QHĐ8, Việt Nam sẽ bắt đầu một ngành công nghiệp mới – ngành điện gió ngoài khơi. Công nghệ này hoàn toàn khác với công nghệ gió gần bờ hiện có, mà đôi khi vẫn được gọi là các dự án điện gió ngoài khơi ở Việt Nam. Trên thực tế, điện gió ngoài khơi hoàn toàn khác biệt với điện gió gần bờ và được phân biệt bằng khoảng cách từ trang trại gió đến bờ, quy mô công suất và công nghệ.
Nhờ tuabin gió có kích thước lớn hơn và hiệu suất cao hơn, vốn và chi phí vận hành thấp hơn, cũng như các tiến bộ công nghệ khác, giá thành điện gió ngoài khơi đã giảm trên toàn cầu. Đây là yếu tố và động lực hết sức quan trọng cho sự phát triển nhanh chóng và rộng rãi của loại hình công nghệ này.
Đan Mạch là quốc gia tiên phong và dẫn đầu thế giới về năng lượng gió ngoài khơi từ năm 1991, khi Đan Mạch đưa vào vận hành trang trại điện gió ngoài khơi đầu tiên trên thế giới. Ngày nay, Đan Mạch cũng đi đầu trong việc giảm chi phí điện gió ngoài khơi, với gói thầu dự án điện gió ngoài khơi 1.000 MW hoàn thành vào cuối năm 2021 ở Đan Mạch, đã thiết lập một kỷ lục mới về giá và cho thấy khả năng cạnh tranh của công nghệ điện gió ngoài khơi khi có các điều kiện pháp lý thuận lợi.
Bên cạnh lễ công bố Báo cáo Triển vọng Năng lượng Việt Nam 2021, còn có chương trình hội thảo, với chủ đề “Ảnh hưởng của xu hướng giá thành điện gió ngoài khơi thế giới đến Việt Nam” cũng đã được tổ chức, để giải đáp câu hỏi làm thế nào và khi nào ngành điện gió ngoài khơi của Việt Nam cũng có thể hưởng lợi từ các xu hướng giá toàn cầu tại các thị trường đã phát triển. Tại hội thảo này, ông Erik Kjær, cố vấn trưởng của Cục Năng lượng Đan Mạch, đã chia sẻ kinh nghiệm của Đan Mạch về việc xây dựng chính sách dài hạn và ổn định, để giúp giảm giá thành điện gió ngoài khơi. Đặc biệt, ông đã trình bày về gói thầu gần đây cho trang trại gió ngoài khơi Thor có công suất 1.000 MW ở Đan Mạch, để chứng minh rằng điện gió ngoài khơi có thể cạnh tranh với các công nghệ phát điện khác về giá mà không cần trợ cấp của chính phủ. Một số tập đoàn đầu tư phát triển điện gió toàn cầu có kinh nghiệm cũng chia sẻ góc nhìn của họ về định hướng phát triển phù hợp nhất cho Việt Nam. Hội thảo có sự tham gia của nhiều quan chức, chuyên gia trong ngành và khu vực tư nhân trong lĩnh vực năng lượng.
Đối thoại minh bạch giữa các cơ quan chức năng và nhà đầu tư, về chia sẻ rủi ro và xây dựng một khuôn khổ pháp lý thuận lợi là bài học kinh nghiệm quý báu nhất từ Đan Mạch. Nếu không tạo ra được môi trường đầu tư cạnh tranh, Việt Nam sẽ khó có khả năng thu hút được các khoản đầu tư khổng lồ cần thiết cho phát triển ngành này.
Hoạt động hợp tác đối tác giữa Đan Mạch và Việt Nam Năm 2013, Việt Nam và Đan Mạch ký kết chương trình hợp tác dài hạn với mục tiêu thúc đẩy quá trình chuyển đổi kinh tế carbon thấp tại Việt Nam. Chương trình được chính phủ Đan Mạch tài trợ và Cục Năng lượng Đan Mạch quản lý thực hiện. Cục Năng lượng Đan Mạch hợp tác với Bộ Công Thương Việt Nam thông qua Chương trình Hợp tác Đối tác Năng lượng Việt Nam – Đan Mạch (DEPP). Giai đoạn đầu của Chương trình được triển khai từ năm 2013 – 2017, tập trung vào phát triển carbon thấp trong lĩnh vực công nghiệp và tòa nhà; Giai đoạn hai triển khai từ năm 2017 – 2020, bao trùm các lĩnh vực về tiết kiệm năng lượng trong công nghiệp, tích hợp năng lượng tái tạo vào lưới điện và thiết lập mô hình kịch bản dài hạn cho ngành năng lượng. Giai đoạn ba là giai đoạn mới của Chương trình Hợp tác Đối tác Năng lượng Đan Mạch (DEPP III) được triển khai trong 5 năm từ năm 2021 – 2025. Chương trình bao gồm hoạt động thúc đẩy điện gió ngoài khơi và hoạt động xây dựng các cơ chế khuyến khích nhằm cải thiện sử dụng năng lượng hiệu quả trong lĩnh vực công nghiệp tại Việt Nam. Chương trình DEPP III cũng tiếp tục tập trung vào thiết lập mô hình dài hạn cho ngành năng lượng với ấn phẩm Báo cáo Triển vọng Năng lượng được xuất bản định kỳ hai năm một lần. Trung tâm Hợp tác toàn cầu của Cục Năng lượng Đan Mạch có quan hệ hợp tác đối tác với 19 quốc gia trên thế giới. Nhóm này chiếm hơn 60% phát thải CO₂ toàn cầu. Mục tiêu hợp tác, là chia sẻ kinh nghiệm của Đan Mạch về thiết lập một hệ thống năng lượng đảm bảo cung cấp nguồn năng lượng tin cậy, năng lượng xanh và phát thải carbon thấp đồng thời đáp ứng phát triển kinh tế. |
T.Lan