Trong bối cảnh xuất khẩu dệt may Việt Nam tăng trưởng mạnh mẽ nhưng cũng đối diện không ít biến động từ thị trường quốc tế, câu chuyện khai thác thị trường nội địa đang được đặt ở vị trí chiến lược. Với quy mô hơn 100 triệu dân, tốc độ đô thị hóa nhanh và tầng lớp trung lưu ngày càng mở rộng, thị trường trong nước không chỉ là “điểm tựa an toàn” mà còn có thể trở thành trụ cột phát triển bền vững của ngành dệt may.
Nội địa: Từ vai trò bổ trợ đến động lực chiến lược
Theo bà Nguyễn Thị Tuyết Mai – Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), trong nhiều năm, thị trường nội địa thường chỉ được xem là phần phụ, hỗ trợ cho xuất khẩu. Tuy nhiên, thực tiễn đã thay đổi. Doanh thu dệt may tại Việt Nam đã vượt mức 5 tỷ USD trong năm 2024, với mức tăng trưởng ổn định 8 – 10%/năm giai đoạn 2018 – 2023, cho thấy sức mua mạnh mẽ từ thị trường 100 triệu dân.
Đặc biệt, sự hình thành tầng lớp tiêu dùng mới – có thu nhập cao hơn, quan tâm nhiều đến chất lượng, phong cách và yếu tố bền vững – đang mở ra cơ hội lớn. Phân khúc phổ thông và trung cấp vẫn chiếm ưu thế, nhưng phân khúc cao cấp, thời trang thiết kế, “xanh và sạch” đang nổi lên rõ rệt tại các đô thị lớn. Người tiêu dùng ngày nay không chỉ so sánh giá, mà còn đặt tiêu chuẩn về nguồn gốc, quy trình sản xuất và tính thân thiện môi trường.
Bên cạnh đó, lợi thế đặc thù của doanh nghiệp trong nước là sự am hiểu thị hiếu và văn hóa tiêu dùng Việt, kết hợp với xu hướng ủng hộ hàng Việt. Cùng với thương mại điện tử và mạng xã hội, doanh nghiệp hoàn toàn có thể tiếp cận khách hàng nhanh hơn, chi phí thấp hơn so với cách thức truyền thống.
Thị trường nội địa dần trở thành trụ cột cho dệt may Việt Nam.
Thách thức: Hàng ngoại, hàng giả và bài toán thương hiệu
Dù có tiềm năng lớn, nhưng dệt may Việt Nam vẫn gặp nhiều “nút thắt” khi khai thác thị trường nội địa. Sự cạnh tranh từ hàng nhập khẩu giá rẻ, đặc biệt từ Trung Quốc và Thái Lan, đang gây áp lực mạnh mẽ. Bên cạnh đó, tình trạng hàng giả, hàng nhái, hàng nhập lậu vẫn tràn lan, làm suy giảm niềm tin người tiêu dùng.
Một thách thức lớn hơn là chiến lược thương hiệu còn yếu. Phần lớn doanh nghiệp dệt may Việt Nam vẫn thiên về gia công, thiếu đầu tư cho thiết kế, bộ nhận diện và định vị thương hiệu. Hệ thống phân phối hiện đại cũng còn hạn chế, trong khi chi phí mặt bằng cao khiến nhiều doanh nghiệp khó mở rộng chuỗi bán lẻ. Tỷ lệ nội địa hóa nguyên phụ liệu thấp khiến giá thành sản xuất chưa đủ sức cạnh tranh với hàng ngoại.
Doanh nghiệp: Đổi mới tư duy – Tạo bản sắc thương hiệu
Theo bà Tuyết Mai, muốn chinh phục sân nhà, doanh nghiệp cần thay đổi triệt để tư duy. Trước hết, phải chuyển từ gia công sang tự chủ thương hiệu, đầu tư mạnh mẽ cho thiết kế, sáng tạo và định vị sản phẩm. Một thương hiệu có bản sắc rõ ràng sẽ tạo lợi thế cạnh tranh trước làn sóng hàng ngoại.
Song song, thương mại điện tử cần được coi là trục chiến lược. Không chỉ hiện diện trên các sàn lớn, doanh nghiệp phải xây dựng nền tảng bán hàng riêng, kết hợp với marketing số, tương tác mạng xã hội và xu hướng cá nhân hóa sản phẩm. Điều này giúp khách hàng gắn bó lâu dài, từ đó hình thành sự trung thành thương hiệu.
Quan trọng hơn, doanh nghiệp dệt may cần đi theo xu hướng chuỗi cung ứng xanh – minh bạch – bền vững, từ nguyên liệu đến sản xuất. Người tiêu dùng hiện đại ngày càng coi trọng “tiêu chuẩn xanh”, và đây cũng là điều kiện tiên quyết nếu muốn tiến xa ở cả thị trường trong nước lẫn quốc tế.
Vai trò của Nhà nước và Hiệp hội: Bệ đỡ cho doanh nghiệp
Để thị trường trong nước trở thành động lực thực sự, cần sự đồng hành từ Nhà nước và hiệp hội ngành nghề. Theo VITAS, Nhà nước cần siết chặt quản lý hàng giả, hàng nhái, hàng nhập lậu để bảo vệ cạnh tranh công bằng. Đồng thời, cần hỗ trợ doanh nghiệp qua các chính sách ưu đãi tín dụng, thuế, vốn đầu tư công nghệ và chuyển đổi xanh.
Bên cạnh đó, các hoạt động xúc tiến thương mại như hội chợ, tuần lễ thời trang, chương trình kết nối cung – cầu cần được tổ chức thường xuyên, đưa hàng Việt đến gần hơn với người tiêu dùng. Chiến dịch “Người Việt dùng hàng Việt” cũng cần đổi mới, tập trung vào chất lượng và giá trị thực thay vì chỉ dừng lại ở khẩu hiệu.
Về phía Hiệp hội, VITAS giữ vai trò cầu nối, tổ chức đào tạo về quản trị thương hiệu, bán lẻ, thương mại điện tử, đồng thời đại diện doanh nghiệp kiến nghị chính sách phù hợp. Đây là nền tảng để nâng cao năng lực cạnh tranh chung của toàn ngành.
Hướng tới mục tiêu 70 – 75% thị phần hàng Việt
Hiện nay, hàng Việt mới chiếm khoảng 55 – 60% thị phần nội địa, tương đương quy mô 5 tỷ USD (2024). Mục tiêu nâng lên 70 – 75% trong những năm tới không chỉ là yêu cầu cấp thiết mà còn là bước đi chiến lược, giúp ngành dệt may có chỗ đứng vững chắc trước khi vươn ra toàn cầu.
“Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, việc khẳng định vị thế ngay trên ‘sân nhà’ chính là bước đệm quan trọng để thương hiệu Việt vươn ra thế giới”, bà Nguyễn Thị Tuyết Mai nhấn mạnh.
Thị trường nội địa không còn là “sân sau” mà đang trở thành trụ cột chiến lược của ngành dệt may Việt Nam. Muốn tận dụng tốt cơ hội này, doanh nghiệp cần chuyển đổi tư duy, xây dựng thương hiệu, đẩy mạnh thương mại điện tử và phát triển xanh. Nhà nước đóng vai trò bảo vệ và kiến tạo chính sách, trong khi hiệp hội là cầu nối quan trọng giữa doanh nghiệp và thị trường.
Sự đồng hành chặt chẽ của cả ba trụ cột: Nhà nước – Hiệp hội – Doanh nghiệp, sẽ quyết định thành công của ngành dệt may trên hành trình phát triển bền vững. Thị trường trong nước, nếu được khai thác đúng hướng, không chỉ là bệ đỡ mà còn là nền tảng để dệt may Việt Nam nâng cao vị thế, hội nhập sâu rộng và chinh phục thị trường quốc tế.
Đỗ Khuyến