Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – Vương quốc Anh (UKVFTA) đang tạo nhiều sức bật mới cho thương mại song phương giữa hai nước trong thời gian tới. Tuy nhiên UKVFTA cũng đặt ra những thách thức nhất định đối với Việt Nam trong việc thực thi cam kết.
Lợi ích của UKVFTA
Từ ngày 1/5/2021, UKVFTA chính thức có hiệu lực đầy đủ. Có thể khẳng định, lợi ích thương mại của UKVFTA đối với Việt Nam là rất lớn, nhanh và trực tiếp. Nhờ UKVFTA, hầu hết các sản phẩm Việt Nam được Anh cho miễn thuế nhập khẩu ngay lập tức hoặc theo lộ trình giảm thuế khá nhanh (1 năm, 3 năm, 5 năm, 7 năm hoặc 8 năm). Các mặt hàng được miễn thuế nhập khẩu không hạn ngạch ngay lập tức gồm: cà phê, chôm chôm, xoài, vải nhãn, thanh long, dừa, dưa,… Các sản phẩm tôm, cá ngừ, cá xay, gạo thơm, tinh bột sắn và một số nông sản khác cũng được miễn thuế theo hạn ngạch.
Các sản phẩm công nghiệp được miễn thuế ngay gồm có túi xách, ví, cặp, vali, giày bảo hộ và giày thể thao, hàng dệt may là đồ lót, áo choàng tắm, quần áo ngủ, đồ mặc trong nhà, đồ bơi, khăn tay, khăn choàng và cavat (trừ loại tơ tằm), găng tay, quần tất, quần áo trẻ em, áo blouse hoặc sơ mi dệt kim dành cho nữ hoặc bé gái…
UKVFTA đặt ra những thách thức nhất định đối với Việt Nam
Ông Nguyễn Cảnh Cường – Tham tán Thương mại Việt Nam tại Anh kiêm nhiệm Ireland khẳng định rằng, chỉ trong 3 tháng đầu năm 2021, xuất khẩu của Việt Nam sang Anh đạt gần 1,6 tỷ USD, tăng 22,1% so với cùng kỳ năm ngoái, mặc dù UKVFTA mới chỉ được áp dụng tạm thời từ ngày 1/1/2021. Dự báo xuất khẩu trong quý 2 và nửa sau năm 2021 sẽ tiếp tục tăng nhất là sau khi UKVFTA có hiệu lực đầy đủ từ ngày 1/5/2021 và sau khi Chính phủ Anh nới lỏng các biện pháp phong tỏa phòng chống Covid-19 để tái mở cửa nền kinh tế.
UKVFTA cũng tạo cơ hội cho những mặt hàng xuất khẩu chủ lực khác của Việt Nam như đồ gỗ, sản phẩm dệt may, sản phẩm cao su, gạo, giày dép,…. Dung lượng thị trường nhập khẩu hơn 700 tỷ USD hàng hóa của Anh quốc còn nhiều dư địa để các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận và khai thác.
Không những thế, UKVFTA còn tạo lập lợi thế cạnh tranh cho nhiều sản phẩm Việt Nam như đã nêu trên trước các sản phẩm cùng loại đến từ Trung Quốc, Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Philippines, Ấn Độ, Brazil, … Đây là các quốc gia có năng lực sản xuất và thương mại rất mạnh nhưng họ chưa kịp có Hiệp định Thương mại tự do với Anh. Những doanh nghiệp Việt Nam đã thiết lập được quan hệ bạn hàng vững chắc tại Anh và có sản phẩm đạt tiêu chuẩn chất lượng của EU hoặc của Anh sẽ có khả năng tận dụng lợi thế cạnh tranh nhờ UKVFTA nhanh hơn các doanh nghiệp mới để gia tăng thị phần. Các nhà nhập khẩu Anh đã có sẵn nhà cung cấp Việt Nam cũng sẽ tăng tỷ trọng nhập khẩu hàng hóa từ Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu của họ.
Các doanh nghiệp Việt Nam có thể tra cứu Biểu thuế nhập khẩu của Anh (UKGT) trên đường link https://www.gov.uk/guidance/tariffs-on-goods-imported-into-the-uk để xác định xem sản phẩm của mình có được miễn thuế nhập khẩu vào Anh hay không và đánh giá mức độ cạnh tranh của mình so với các đối thủ đến từ các nước khác.
UKVFTA không chỉ mang lại lợi ích trực tiếp mà còn mang lại các lợi ích đầu tư gián tiếp cho Việt Nam. Các nhà đầu tư Anh sẽ tăng cường tìm kiếm cơ hội đầu tư tại Việt Nam hoặc chuyển cơ sở sản xuất của họ từ nơi khác đến Việt Nam để sản phẩm được miễn thuế khi xuất khẩu trở lại Anh.
Thách thức với doanh nghiệp Việt
Theo ông Nguyễn Cảnh Cường, để thụ hưởng và tận dụng được các ưu đãi từ UKVFTA, các doanh nghiệp Việt Nam phải đáp ứng được yêu cầu chất lượng và quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn EU hoặc tiêu chuẩn UK. Doanh nghiệp Việt Nam còn có thể học hỏi từ chính đối thủ cạnh tranh của mình thông qua các website của họ hoặc thông qua các nền tảng thương mại điện tử lớn như www.amazon.co.uk, www.alibaba.com, www.made-in-china.com.
Giải pháp chủ đạo mà doanh nghiệp Việt Nam cần làm là nâng cao năng lực cạnh tranh
Doanh nghiệp Việt Nam dù có sản phẩm tốt nhưng nếu không có website chuyên nghiệp bằng tiếng Anh sẽ không có cơ hội tiếp cận các nhà nhập khẩu Anh. Bên cạnh đó, việc tham dự các hội chợ, triển lãm thương mại quốc tế chuyên ngành để giới thiệu sản phẩm mẫu cũng là một phương thức tiếp cận khách hàng hiệu quả.
Trong thời kỳ đại dịch Covid-19, kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin truyền thông hiện đại càng trở nên quan trọng. Nếu không có khả năng tham gia các cuộc họp trực tuyến bằng tiếng Anh một cách chuyên nghiệp, doanh nghiệp Việt Nam sẽ để lỡ nhiều cơ hội xuất khẩu sang thị trường Anh.
Doanh nghiệp Việt Nam có thể tìm kiếm các công ty thương mại hoặc nhà phân phối cho sản phẩm của mình trên các trang danh bạ như www.ukdirectory.co.uk hoặc www.esources.co.uk. Trong các giao dịch thư điện tử, doanh nghiệp Việt Nam không nên dùng dịch vụ email miễn phí như: Gmail, yahoo, Hotmail mà phải sử dụng email chính thống của doanh nghiệp có địa chỉ và số điện thoại đăng ký như trên website để khách hàng kiểm tra và liên hệ.
Hiện nay, các siêu thị và tập đoàn bán lẻ lớn của Anh quốc có xu hướng đặt hàng trực tiếp của nhà sản suất uy tín để đa dạng hóa sản phẩm, tìm kiếm sự sáng tạo, cũng như để kiểm soát tốt hơn nguồn gốc và chất lượng sản phẩm. Các doanh nghiệp Việt Nam có thể đăng ký để trở thành nhà cung cấp cho các siêu thị lớn của Anh quốc thông qua hướng dẫn trên website của họ.
Bên cạnh những cơ hội, UKVFTA cũng đặt ra những thách thức nhất định đối với Việt Nam trong việc thực thi cam kết và gia tăng sức ép cạnh tranh đối với doanh nghiệp trong nước. Điều này đòi hỏi sự nỗ lực lớn từ phía doanh nghiệp.
Trong năm 2020, các doanh nghiệp Anh xuất khẩu hơn 600 triệu USD hàng hóa sang Việt Nam. UKVFTA có thể giúp các doanh nghiệp Anh gia tăng xuất khẩu theo lộ trình cam kết giảm thuế của Việt Nam nên có thể gia tăng sức ép cạnh tranh đối với một số doanh nghiệp Việt Nam trong những năm sắp tới.
Tuy nhiên, nhìn vào cơ cấu hàng xuất khẩu chủ lực của Anh gồm máy bay, xe hơi cao cấp, dược phẩm, máy móc cơ khí, máy móc thiết bị điện, kim loại quý, rượu wishky, sắt thép, kim loại quý, dầu thô, thiết bị nghiên cứu quang học thì có thể dự báo sức ép cạnh tranh gia tăng này chủ yếu tác động tới sản phẩm nhập khẩu cùng loại từ các nước khác nhiều hơn là tác động đến sản phẩm nội địa của Việt Nam. Lý do chính là phân khúc thị trường của nhiều sản phẩm nội địa khác với phân khúc thị trường hàng nhập khẩu cùng loại từ Anh.
Giải pháp chủ đạo mà doanh nghiệp Việt Nam cần làm là nâng cao năng lực cạnh tranh và tham gia tích cực vào chuỗi giá trị để trở thành một bộ phận tạo nên giá trị gia tăng của nền kinh tế quốc gia và kinh tế toàn cầu.
Kim Sinh