Nghề dệt thổ cẩm có mặt trong đời sống của người dân huyện vùng cao Lâm Bình (Tuyên Quang) từ bao đời nay. Qua bàn tay khéo léo của những người phụ nữ các dân tộc Tày, Mông, Dao, Pà Thẻn… đã dệt nên những sắc màu thổ cẩm vô cùng độc đáo.
Với Lâm Bình, bên cạnh sự đa dạng, phong phú về văn hóa của 12 dân tộc thì thổ cẩm là sự đặc sắc trong trang phục truyền thống của các dân tộc tại địa phương.
Sắc màu thổ cẩm lâm Bình
Sản phẩm thổ cẩm truyền thống của đồng bào các dân tộc dệt ra để làm váy, áo, làm chăn gối và trong sinh hoạt gia đình. Bên cạnh đó theo phong tục của một số dân tộc sinh sống tại Lâm Bình trước khi đi lấy chồng con giá phải biết thêu dệt được những tấm thổ cẩm để làm quà cưới biếu cha mẹ, người thân bên nhà chồng. Để phục vụ du lịch ngoài các sản phẩm thổ cẩm truyền thống, đồng bào các dân tộc còn làm thêm các đồ lưu niệm như chăn, mũ, khăn quàng, túi… bằng thổ cẩm.
Là người có hàng chục năm kinh nghiệm trong nghề dệt thổ cẩm, bà Vi Thị Tích dân tộc Tày, thôn Nà Hu, xã Khuôn Hà, huyện Lâm Bình chia sẻ: Điều làm nên sự đặc sắc của những sản phẩm thổ cẩm của dân tộc Tày tại Lâm Bình chính là các công đoạn làm ra tấm vải đều theo quy cách truyền thống, chất liệu hoàn toàn tự nhiên ngay cả màu nhuộm vải. Qua bàn tay khéo léo của những người phụ nữ đã tái hiện thành những họa tiết, hoa văn trên từng vuông vải.
Sắc màu nghề dệt thổ cẩm Lâm Bình (Tuyên Quang) được khách du lịch yêu thích.
Còn với đồng bào Pà Thẻn, thổ cẩm có những nét rất riêng, có giá trị thẩm mỹ cao, được thể hiện bởi sự kết hợp nhiều màu sắc và những nét hoa văn độc đáo với sự trang trí bằng nhiều kiểu dáng khác nhau. Kết hợp với màu đỏ chủ đạo là những tấm vải trắng và đen, xen kẽ những đường hoa văn với các màu xanh, vàng… tạo nên bộ trang phục hài hòa.
Tuy nhiên, sự phát triển của kinh tế thị trường, nghề dệt thổ cẩm truyền thống của Lâm Bình cũng bị mai một. Nếu như trước kia mỗi gia đình người Mông, Dao, Tày… đều có khung cửi và con gái mới lớn đều phải biết dệt thổ cẩm thì ngày nay số người biết thêu dệt trên toàn huyện hiện nay không còn nhiều, đa số vẫn là phụ nữ trên 40 tuổi.
Để bảo tồn nghề dệt thổ cẩm truyền thống, trong thời gian qua chính quyền địa phương, đoàn thể cùng sự quyết tâm nỗ lực của đồng bào đã đang và sẽ làm sống lại nghề. Ngoài kinh nghiệm của các bà, các mẹ chỉ bảo tại nhà, các bạn trẻ còn được còn tổ chức các lớp học. Qua lớp học, các em được hướng dẫn thực hiện thành thạo nghề dệt, rèn kỹ năng thêu và cho ra các sản phẩm đẹp, chất lượng tốt hơn.
Bên cạnh đó hàng năm huyện Lâm Bình còn tổ chức các cuộc thi dệt thổ cẩm để nâng cao tay nghề, giữ gìn nghề dệt thổ cẩm truyền thống. Việc bảo tồn và phát huy được nghề dệt thổ cẩm truyền thống không chỉ giữ gìn được giá trị văn hóa mà còn tạo điều kiện tích cực cho Lâm Bình phát triển du lịch cũng như tạo sinh kế bền vững và nâng cao thu nhập cho đồng bào.
Lưu Kỳ