Tết Đoan Ngọ 5/5 âm lịch hay còn được gọi Tết diệt sâu bọ là một trong những ngày lễ truyền thống của dân tộc Việt Nam. Trong ngày này, tất cả mọi người đều thực hiện những nghi lễ cần thiết để mang lại may mắn cho cả năm.
Đoan Ngọ là bắt đầu giữa trưa (Đoan có nghĩa là mở đầu, Ngọ là chỉ thời khắc giữa trưa). Vì vậy, nghi lễ cúng Tết Đoan Ngọ thường diễn ra vào giờ chính Ngọ (tức 12 giờ trưa) ngày 5/5 âm lịch
Mâm cúng Tết Đoan ngọ thường bao gồm: Hương, hoa, vàng mã, nước, rượu nếp, các loại hoa quả bánh trái có vị chua, cay, nóng. Trong đó, không thể thiếu món bánh tro, bánh ú, cơm rượu nếp, xôi, chè.
Mâm cỗ sẽ có đôi chút khác nhau theo vùng miền. Nếu như miền Bắc có bánh tro trên mâm cúng thì miền Nam có bánh ú, chè trôi nước, miền Trung lại có chè kê.
Với mâm cúng miền Bắc, người dân thường sắm sanh lễ vật là các loại hoa quả mùa hè như mận, đào, vải, xoài, cơm rượu nếp…
Một mâm cúng Tết Đoan Ngọ cơ bản (Ảnh: Internet)
Vào dịp Tết Đoan Ngọ, ngoài những mâm cỗ cúng, một số nghi thức sau cũng được thực hiện để mang lại may mắn:
Nghi thức diệt sâu bọ
Người xưa quan niệm rằng: Trong cơ thể con người, nhất là bộ phận tiêu hoá thường có sâu bọ ẩn sống, nếu không diệt trừ thì sâu bọ ngày càng sinh sôi nảy nở gây nguy hại cho con người. Lũ sâu bọ này chỉ lộ diện vào ngày 5/5 Âm lịch nên phải làm lễ trừ sâu bọ vào ngày này.
Theo quan niệm cổ truyền, có thể diệt sâu bọ bằng cách ăn thức ăn, hoa quả, rượu nếp vào ngày 5/5. Người miền Bắc thường diệt sâu bọ ngay khi thức dậy vào sáng sớm và diệt sâu bọ bằng thức ăn, nhất là bằng rượu nếp, bánh tro và hoa quả…
Tắm nước lá từ thiên nhiên
Thông thường, vào ngày mùng 5 tháng 5, sau khi đã ăn cơm rượu để diệt sâu bọ, mọi người sẽ tắm bằng nước đun lá mùi, lá tía tô, kinh giới, lá sả, lá tre…
Người xưa cho rằng: tắm lá mùi để mồ hôi toát ra, có cảm giác khoan khoái dễ chịu, thơm tho làm cho con người phấn chấn. Cách tắm này lại trị được cảm mạo bởi lá mùi là vị thuốc nam.
Gội đầu, xông lá thơm
Chống lại cái nóng oi bức của giờ ngọ (ngày hè), mọi người già, trẻ thường đun các loại lá như bưởi, mùi, tía tô, kinh giới, sả, tre… để tắm, xông phòng bệnh cảm mạo.
Đặc biệt, phụ nữ còn gội đầu, mong muốn có một mái tóc đen, mượt, dài. Đây là một phương pháp chữa bệnh của người xưa, giúp cơ thể thải độc, tinh thần thư thái, phấn chấn.
Minh Đức