Người dân sẽ được hưởng lợi nhờ các quy định mới của Luật Đất đai 2024 khi có hiệu lực từ 1/8.

Nhiều điểm mới

Tại khoản 5 Điều 91 Luật Đất đai 2024, việc phê duyệt phương án cũng như thực hiện bố trí tái định cư sẽ phải được hoàn thành trước khi thực hiện thu hồi đất thay vì chỉ cần hoàn thành việc xây dựng nhà hoặc cơ sở hạ tầng khu tái định cư như Luật hiện hành.

Một điểm mới khác được người dân bị thu hồi đất chờ đợi là giá đền bù đất nông nghiệp có thể tăng lên. Theo đó, Luật Đất đai 2024 đã bỏ quy định về khung giá đất và đất sẽ được định giá theo nguyên tắc thị trường.

Khi bỏ khung giá đất, mỗi địa phương sẽ quyết định bảng giá đất và điều chỉnh bảng giá mỗi năm 1 lần để phù hợp với giá đất thị trường (thay vì 5 năm/ lần và căn cứ vào giá đất tối thiểu – tối đa do Chính phủ ban hành như hiện nay).

Từ 1/1/2026, các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương sẽ áp dụng bảng giá đất mới. Bảng giá đất mới được quy định tiệm cận với giá đất thị trường, có thể tăng lên so với hiện hành. Trong khi đó, giá đền bù được tính theo giá đất cụ thể. Như vậy, sẽ kéo theo giá đền bù đất tăng so với hiện nay, trong đó có đất nông nghiệp.

Đối với đất nông nghiệp bị thu hồi, Khoản 6 Điều 111 Luật Đất đai 2024 còn quy định, người dân bị thu hồi đất nông nghiệp mà đủ điều kiện được bồi thường mà có nhu cầu bồi thường bằng đất ở, nhà ở và địa phương có điều kiện về quỹ đất ở, nhà ở thì sẽ được bồi thường bằng đất, nhà ở tái định cư. Như vậy, hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất nông nghiệp cũng có thể được bồi thường bằng đất ở, nhà ở nếu có nhu cầu và quỹ đất địa phương cho phép.

Bên cạnh các khoản hỗ trợ được quy định tại Luật Đất đai 2024 thì người dân cũng sẽ được hưởng thêm một số khoản chi phí như: Chi phí hỗ trợ di dời vật nuôi; Chi phí hỗ trợ tháo dỡ, di dời tài sản gắn liền với đất…

Bảo vệ lợi ích tối đa cho người mua nhà

Luật Đất đai 2024 có hiệu lực sớm được cho sẽ tác động lớn đến nhiều đối tượng liên quan, đặc biệt là người dân và doanh nghiệp. Trước luật mới, công tác thu hồi đất để làm dự án luôn là một trong những vấn đề gây nhiều tranh cãi, gây khó khăn cho Nhà nước và doanh nghiệp khi có sự mâu thuẫn giữa người bị thu hồi đất và bên thu hồi.

Các chuyên gia cho rằng người dân sẽ được hưởng thêm quyền lợi về bồi thường, đền bù tái định cư khi bị thu hồi đất. Điều này sẽ giúp giảm bớt áp lực cho chủ thể thu hồi đất, từ đó giải quyết tình trạng chậm tiến độ mà nhiều dự án đang gặp phải do rào cản này.

Nhận định về vấn đề trên, PSG.TS Đinh Trọng Thịnh cho biết, quy định về việc bồi thường, hỗ trợ khi bị thu hồi đất hay nguyên tắc xác định giá đất sẽ mang lại nhiều quyền lợi cho người bị thu hồi đất, vốn là đối tượng yếu thế hơn.

“Quy định mới về bồi thường, thu hồi đất trong Luật Đất đai 2024 là có lợi cho người dân sở hữu đất, nhất là những người sinh sống, tạo ra thu nhập trên chính mảnh đất đó. Luật mới cũng quy định nhiều điều khoản được điều chỉnh nhằm bảo vệ lợi ích tối đa cho người dân, cũng như doanh nghiệp. Cùng với đó, việc khung pháp lý mới sớm được thi hành được kì vọng sẽ giúp giải quyết được các vướng mắc của người dân, nhà đầu tư, doanh nghiệp trong và ngoài nước cũng như toàn thị trường bất động sản”, ông Thịnh nhận định.

Nhằm bảo đảm quyền lợi của người bị thu hồi đất, Luật Đất đai 2024 đã quy định rõ “điều kiện thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng là phải hoàn thành việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và việc bố trí tái định cư theo quy định của Luật”. Như vậy, việc phê duyệt phương án cũng như thực hiện bố trí tái định cư phải được hoàn thành trước khi thu hồi đất, điều này đồng nghĩa, việc tái định cư phải đi trước một bước.

Theo ông Nguyễn Văn Đính – Chủ tịch VARS, với Luật Đất đai 2024, các quy định đã được sửa đổi, bổ sung theo hướng “lấy người dân làm trọng tâm”, bảo vệ lợi ích tối đa cho người mua nhà.

Ông Đính nhận định, với tác động của Luật Đất đai 2024, tiến độ đền bù, giải phóng mặt bằng sẽ được đẩy nhanh và người dân được hưởng lợi khi bị thu hồi đất. Đồng thời, luật mới cũng góp phần hạn chế động lực đầu cơ, thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển theo hướng an toàn, lành mạnh, bền vững khi chi phí chuyển nhượng, thuế… tăng cao.

Vi Anh