Điểm yếu trong phát triển công nghệ của Trung Quốc là việc phụ thuộc công nghệ nước ngoài trong sản xuất chất bản dẫn.

Chất bán dẫn là thành phần vô cùng quan trọng của điện tử dân dụng. Khi ngày càng có nhiều thiết bị trở nên “thông minh” và được kết nối với internet, chúng sẽ ngày càng trở nên quan trọng hơn trong các lĩnh vực mới, chẳng hạn như ô tô. Đó là lý do tại sao Trung Quốc muốn trở thành một người chơi mạnh mẽ.

Tuy nhiên, Trung Quốc cũng đang phải đối mặt với một tình huống mà khả năng tiếp cận các thành phần chip quan trọng của các công ty cũng như khả năng mua sắm công nghệ để sản xuất các chất bán dẫn đó của các công ty trong nước có thể bị cản trở.

“Vì vậy, nếu không có chất bán dẫn, Trung Quốc không thể trở thành một cường quốc công nghệ có ý nghĩa và các công ty công nghệ của riêng họ bao gồm một công ty lớn như Huawei có thể không nhất thiết phải duy trì hoạt động nếu Trung Quốc không có năng lực thực sự để bảo trì và sản xuất chất bán dẫn”, Dan Wang , nhà phân tích công nghệ tại Gavekal Dragonomics, một công ty nghiên cứu có trụ sở tại Bắc Kinh cho hay.

Chiến tranh thương mại đã cho thấy sự phụ thuộc của Trung Quốc vào các con chip nước ngoài, vai trò trung tâm của Hoa Kỳ đối với chuỗi cung ứng và cuối cùng là chuỗi cung ứng đó phức tạp như thế nào.

Đầu năm nay, Washington đã sửa đổi một quy tắc yêu cầu các nhà sản xuất nước ngoài sử dụng thiết bị sản xuất chip của Mỹ phải có giấy phép trước khi bán chất bán dẫn cho Huawei. Không có dấu hiệu cho thấy Hoa Kỳ sẽ cấp những giấy phép đó.

Trong khi Huawei, hiện là nhà sản xuất điện thoại thông minh lớn nhất thế giới, đang thiết kế chip của riêng mình thông qua một công ty con tên là HiSilicon, những thành phần đó thực sự được sản xuất bởi công ty TSMC của Đài Loan. Trong quá trình này, TSMC sử dụng thiết bị chế tạo chip do các công ty Mỹ sản xuất. Vì vậy, Huawei sẽ bị cắt khỏi chip của TSMC sau ngày 15 tháng 9 và có rất ít lựa chọn trên toàn cầu để mua sắm nhiều hơn, do các lệnh trừng phạt của Mỹ.

Chính phủ Mỹ cũng đang xem xét liệu có nên thêm Semiconductor Manufacturing International Corp (SMIC), nhà sản xuất chip theo hợp đồng lớn nhất của Trung Quốc, vào danh sách đen được gọi là Danh sách thực thể hay không. Điều đó sẽ hạn chế các công ty Mỹ xuất khẩu công nghệ cho công ty.

Trên thực tế, SMIC có thể không có quyền truy cập vào thiết bị mà nó cần để tạo ra các chip tiên tiến hơn. Công nghệ của nó đã đi sau TSMC và Samsung Electronics của Hàn Quốc vài năm.

Chuỗi cung ứng phụ thuộc vào Mỹ

Ngành công nghiệp bán dẫn có một chuỗi cung ứng cực kỳ phức tạp. Đó không chỉ là về các công ty sản xuất chip mà còn có các công ty thiết kế tham gia, cũng như các công ty tạo ra các công cụ cho phép sản xuất ngay từ đầu.

Đài Loan thông qua TSMC và Hàn Quốc thông qua Samsung đang dẫn đầu về sản xuất chip. Khi nói đến các công cụ cho thiết kế, Mỹ luôn chiếm ưu thế. Trong khi đó, công ty ASML của Hà Lan sản xuất một cỗ máy sử dụng cái gọi là tia cực tím (EUV) và được yêu cầu làm những con chip tiên tiến nhất như những con chip do TSMC và Samsung sản xuất.

Hồi đầu năm nay, Reuters đưa tin rằng Mỹ đã gây áp lực buộc chính phủ Hà Lan phải ngừng bán máy ASML cho SMIC. Lô hàng đó đã không đến được Trung Quốc.

“Nếu không có những công cụ này, Trung Quốc đã bị tụt hậu rất xa. Và ngay cả khi họ hầu như không có quyền truy cập vào các công cụ và vật liệu hàng đầu trên thị trường, thì Trung Quốc vẫn chưa thực sự có thể bắt kịp” – Dan Wang cho hay.

Tháng trước, ASML trao đổi với CNBC rằng họ đang chờ giấy phép xuất khẩu từ chính phủ Hà Lan để vận chuyển máy móc sang Trung Quốc.

Vấn đề đối với Trung Quốc là sự phụ thuộc vào thiết bị nước ngoài thực sự cần thiết để sản xuất chip từ đầu đến cuối.

Với việc Mỹ đang gia tăng áp lực đối với lĩnh vực công nghệ của Trung Quốc, việc đưa ngành công nghiệp chip trong nước của họ ngang hàng với Mỹ sẽ là một nhiệm vụ khó khăn đối với Trung Quốc.

Các động thái gây áp lực lên lĩnh vực bán dẫn của Trung Quốc từ phía Mỹ chỉ có thể làm chậm quá trình sản xuất chip của quốc gia tỷ dân trong ngắn hạn. Về dài hạn, quốc gia này có thể bắt kịp Mỹ trong lĩnh vực sản xuất chip.

Một yếu tố có thể khiến Trung Quốc có lợi là nước này có một thị trường rất lớn, xét về cả dân số lớn và số lượng lớn thiết bị.

“Trung Quốc là một thị trường rộng lớn ngay cả khi chỉ phục vụ Trung Quốc, điều đó mang lại rất nhiều cơ hội cho các nhà cung cấp trong nước với thực tế là rất nhiều nguồn cung hiện nay vẫn đến từ nước ngoài,” Sze Ho Ng, nhà phân tích tại ngân hàng đầu tư China Renaissance cho hay.

Ngoài ra, số lượng sản phẩm có chip chắc chắn sẽ tăng lên. Khi internet vạn vật phát triển, các thiết bị như đèn giao thông được kết nối với internet theo cách giúp chúng được điều phối tốt hơn để kiểm soát lưu lượng ô tô của các thành phố. Những con chip trong đó không nhất thiết phải là những con chip tiên tiến nhất và đó có thể trở thành lĩnh vực mà các công ty Trung Quốc thống trị.

Wang nói: “Rất nhiều thứ này không cần phải dẫn đầu, ví dụ như bộ vi xử lý cấp iPhone trong đèn giao thông. “Rất nhiều công nghệ tiên tiến là đủ tốt, và đây chính là điểm đặt chân của các công ty Trung Quốc”.

Nguyễn Long