ESG – Mô hình kinh doanh để phát triển bền vững

Mới đây, tại TP.HCM, Đại sứ quán bốn nước Bắc Âu tại Việt Nam (Đan Mạch, Na Uy, Phần Lan và Thụy Điển) và Trường Chính sách Công và Quản lý Fulbright (Đại học Fulbright) đã đồng tổ chức buổi Tọa đàm, với chủ đề “Môi trường, Xã hội và Quản trị (ESG) – Mô hình kinh doanh để phát triển bền vững”.

Đây là lần thứ tư sự kiện được tổ chức nhân Ngày Bắc Âu 2022, với mục đích chia sẻ thực tiễn và kinh nghiệm từ các nước Bắc Âu về các vấn đề thiết thực đối với Việt Nam, đặc biệt là các cơ chế tương tác giữa Chính phủ và doanh nghiệp, người dân về ESG và điều này có ảnh hưởng tích cực như thế nào đến các xã hội Bắc Âu hiện tại.

Hội thảo đã thu hút các đại biểu đại diện cho các bộ, cơ quan chính phủ, cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam và nhiều chuyên gia đến từ Bắc Âu, gồm có khu vực công và tư, các nhà nghiên cứu, học giả, đại diện các tổ chức phi chính phủ để thảo luận, chia sẻ kinh nghiệm và cách làm cụ thể trong việc tiếp cận ESG.

Tại buổi tọa đàm, các câu hỏi mang tính chiến lược, được trao đổi thường xuyên của các nhà lãnh đạo doanh nghiệp ngày nay là: Có những rủi ro gì hướng tới một tương lai bền vững? Nên tập trung vào đâu? Làm thế nào để thu hút, đào tạo, phát triển các nguồn lực về lãnh đạo và nhân tài trong công ty để thúc đẩy thành công? Và, quan trọng không kém, tận dụng cơ hội nào nhằm vượt qua các thách thức lớn và tạo thêm giá trị theo cách sáng tạo?…

Lời giải cho những câu hỏi này có thể nằm trong khái niệm có tên ESG, trọng tâm của hội thảo về ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị) – Mô hình Kinh doanh để phát triển bền vững.

TS. Nora Taylor, Quyền Hiệu trưởng, Đại học Fulbright Việt Nam cho biết: “Trong hai mươi năm qua, tốc độ tăng trưởng kinh tế ấn tượng và tốc độ đô thị hóa nhanh của Việt Nam đã dẫn đến những thách thức nghiêm trọng như ô nhiễm không khí, tắc nghẽn giao thông, các vấn đề quản lý nước và chất thải. Tôi tin rằng kinh nghiệm phong phú của các nước Bắc Âu trong việc triển khai ESG sẽ là nguồn tham khảo vô giá cho Việt Nam trong hành trình tìm kiếm mô hình phát triển bền vững trong thập kỷ tới”.

Trong một thông cáo chung, các Đại sứ Bắc Âu tại Việt Nam nhấn mạnh Covid 19 cho thấy, chúng ta phải đối mặt với những đe dọa khi xao lãng sức khỏe con người cũng như hủy hoại môi trường sống. Không một ngành hay lĩnh vực nào có thể đứng ngoài bối cảnh chung mà không chịu tác động, cho dù đó là về khía cạnh môi trường, xã hội hay về cách thức điều hành của các doanh nghiệp.

Đại sứ các nước Đan Mạch, Phần Lan, Na Uy và Thụy Điển tại Việt Nam cho biết: “Về mặt tổng quan, ESG (hay Môi trường, Xã hội và Quản trị) là việc xem xét các yếu tố môi trường, xã hội và quản trị trong quá trình ra quyết định đầu tư. Cụm từ này thường được sử dụng thay thế cho đầu tư bền vững, đầu tư có trách nhiệm với xã hội và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. Những nguyên tắc này cũng có thể áp dụng trong khu vực công của chính phủ do đóng góp quan trọng của khu vực này vào sự phục hồi kinh tế bền vững sau đại dịch Covid-19.

Cũng cần lưu ý rằng FDI chất lượng cao sẽ tìm kiếm các nền kinh tế đang phát triển chú trọng tuân thủ các nguyên tắc ESG. Hơn nữa, trong một nền kinh tế toàn cầu hóa, quyền và vai trò của người tiêu dùng ngày càng quan trọng và người tiêu dùng ngày nay yêu cầu khắt khe việc sản phẩm được sản xuất tại các quốc gia coi trọng ESG.”

Tại hội thảo này, các đại diện đều nhấn mạnh lợi ích của ESG trong các chủ đề quan trọng như kinh doanh bền vững, có trách nhiệm, đánh giá mức độ tổn thương với biến đổi khí hậu, đối thoại xã hội, phòng chống tham nhũng, quan hệ đối tác công tư.

Tuy ESG được phát triển và dành cho khu vực tư nhân, cách tiếp cận này đề cập đến nhiều vấn đề sẽ được giải quyết hiệu quả hơn nếu có sự hợp tác giữa các khu vực công tư. Đảm bảo sử dụng bền vững năng lượng và tài nguyên, xây dựng các chính sách an sinh xã hội, cũng như phòng chống tham nhũng là những nhiệm vụ mà các chủ thể nhà nước và tư nhân đều có vai trò thiết yếu.

Về bản chất, đây đều là những thách thức toàn cầu mà tất cả các quốc gia đều phải đối mặt, trong đó có Việt Nam. Đối với thị trường lao động, trước làn sóng Covid-19 lần thứ 4 bùng phát tại Việt Nam năm 2021, các ngành sản xuất/xuất khẩu chủ lực như dệt may, da giày, đồ gỗ,… tiếp tục chịu thách thức thiếu lao động và gián đoạn chuỗi cung ứng, cũng như bộc lộ những lỗ hổng kinh tế, xã hội đối với cả doanh nghiệp và người lao động.

Bên cạnh đó, việc củng cố hệ thống pháp luật thông qua luật lao động sửa đổi và cam kết phê chuẩn tất cả các công ước cốt lõi của ILO, cũng như triển khai các cam kết sau Hội nghị thượng đỉnh về khí hậu (COP26) tại Glasgow vào tháng 11/2021, để đạt mức phát thải ròng bằng 0 năm 2050 và loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch, cách tiếp cận ESG hứa hẹn sẽ đưa ra câu trả lời cho những thách thức chung cho cả khu vực công và tư nhân.

Cũng tại đây, nhiều chuyên gia đã chia sẻ thực tiễn và kinh nghiệm từ các nước Bắc Âu như:

Phó GS.TS Hanna Silvola, Trung tâm Trách nhiệm Doanh nghiệp thuộc Trường Kinh tế Hanken (Phần Lan) nhấn mạnh: “Các doanh nghiệp và nhà đầu tư sử dụng các tiêu chí ESG để sàng lọc các rủi ro đầu tư. Bằng việc tiếp cận thông đã được công bố minh bạch về môi trường, xã hội và quản trị, nhà đầu tư xác định được các doanh nghiệp không bền vững và giảm thiểu được rủi ro. Công bố thông tin ESG đã trở thành vấn đề rất quan trọng đối với cả nhà đầu tư và các tổ chức cho vay tài chính. Các doanh nghiệp thành công, sau khi đã qua sàng lọc của thị trường tài chính, thường là những công ty có khả năng giải quyết các vấn đề môi trường mang tính toàn cầu.”

Bà Christine Bäckström, Giám đốc điều hành của Hội đồng Quốc tế ngành Công nghiệp (Thụy Điển) lưu ý: “Các doanh nghiệp đặt trọng tâm vào ESG không chỉ bền vững hơn mà còn chống chịu tốt hơn trước những cú sốc như đại dịch COVID-19. Tương lai thuộc sẽ về những công ty biết tận dụng tối đa hiểu biết, kỹ năng của các nhân viên, nhằm tạo ra khả năng cạnh tranh, năng suất, lợi nhuận và thành công. Việc đối thoại giữa người sử dụng lao động và người lao động là nền tảng quan trọng cho phát triển kinh tế của mọi quốc gia. Đối thoại tại nơi làm việc hiệu quả đem lại sức mạnh về đổi mới sáng tạo của mỗi doanh nghiệp. Còn ở cấp vĩ mô, tổ chức triển khai đối thoại giữa các bên liên quan trong thị trường lao động – như giữa liên đoàn lao động và đại diện người sử dụng lao động – sẽ góp phần mạnh mẽ vào sự ổn định kinh tế và xã hội của mỗi quốc gia và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Bà Hilde Nordbø, Trưởng bộ phận Phát triển Bền vững, Ngân hàng Handelsbanken (Na Uy) bổ sung: “Đối với doanh nghiệp, tiếp cận một cách chiến lược và tích hợp ESG trong hoạt động là rất quan trọng, nhằm tạo ra các giá trị lâu bền và mang lại lợi nhuận. Các ngân hàng và nhà đầu tư đã và đang đánh giá rủi ro dựa trên các vấn đề liên quan đến khí hậu và tác động xã hội. Điều cuối cùng là các doanh nghiệp tạo dựng được niềm tin và được tất cả các bên liên quan khác nhau cho phép hoạt động”.

Ông Thomas Bo Pedersen, Giám đốc điều hành của Mascot (Đan Mạch) tiết lộ rằng: “Cách tiếp cậnh ESG được áp dụng triệt để ở tất cả các cấp tại doanh nghiệp chúng tôi cũng như ở  bất cứ nơi nào chúng tôi làm việc –Việt Nam, Lào, Châu Âu hay các nơi khác. Đối với Mascot, trách nhiệm giải trình thông qua các tiêu chí có thể đo lường được là tối cần thiết đối với tất cả các bộ phận trong doanh nghiệp cũng như đối với các đối tác bên ngoài. Chúng tôi phải luôn sẵn sàng đưa ra những bằng chứng cụ thể về việc doanh nghiệp mình đã thực hiện các mục tiêu ESG thế nào để các đồng nghiệp, khách hàng và xã hội có thể nhìn thấy rõ ràng việc chúng tôi tuân thủ các cam kết trở thành một doanh nghiệp xanh và có trách nhiệm với xã hội. Chúng tôi không thể làm điều này một mình. Để đạt được điều đó, chúng tôi cần có sự hợp tác chặt chẽ với các chính phủ và các cơ quan công quyền. Việc Chính phủ Việt Nam đã cam kết triển khai các mục tiêu công bố tại COP 26, bao gồm cả việc đảm bảo cung cấp năng lượng xanh là điều rất đáng khích lệ. Hy vọng rằng, chúng ta sẽ thấy những kế hoạch cụ thể trong tương lai, nhằm hiện thực hóa những mục tiêu quan trọng này của chính phủ”.

Ông Phạm Nguyên Vinh, Giám đốc Phát triển Kinh doanh của Quỹ Dragon Capital nói: “Là nhà đầu tư lâu năm, trong nhiều năm qua, Dragon Capital đã ủng hộ việc công khai và minh bạch liên quan đến ESG nhiều hơn nữa tại Việt Nam. Chúng tôi tin rằng điều đó không chỉ mang lại lợi ích cho các doanh nghiệp và cộng đồng trong nước mà còn thúc đẩy tính cạnh tranh của thị trường chứng khoán Việt Nam, đặc biệt về thu hút vốn nước ngoài và giúp tránh sự biến động quá lớn của dòng vốn.”

T.Lan