Đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam là công trình động lực, tính biểu tượng, tạo ra sức bật cho nền kinh tế, góp phần đưa đất nước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình.
Vậy là Quốc hội đã chính thức thông qua Nghị quyết về chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam. Với đa số phiếu của ĐBQH biểu quyết thông qua cho thấy người dân cả nước đều rất mong chờ thời điểm Dự án được Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư.
Quốc hội đã chính thức thông qua Nghị quyết về chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam. Với đa số phiếu của ĐBQH biểu quyết thông qua.
Đột phá phát triển kinh tế
Việc đầu tư dự án đóng vai trò quan trọng trong việc hiện thực hóa chủ trương, định hướng của Đảng, chính sách của Nhà nước, tạo bước đột phá trong phát triển kinh tế – xã hội, hiện đại hóa kết cấu hạ tầng giao thông. Nói như Bộ trưởng Bộ GTVT Trần Hồng Minh, đây là một quyết định mang tính lịch sử.
Theo Bộ trưởng, Dự án Đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam không chỉ là một công trình của ngành giao thông mà đây là công trình động lực, tính biểu tượng, tạo ra sức bật cho nền kinh tế, góp phần đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc như Tổng Bí thư Tô Lâm đã phát biểu.
Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam có tổng chiều dài tuyến khoảng 1.541 km; điểm đầu tại ga Ngọc Hồi (Thủ đô Hà Nội), điểm cuối tại ga Thủ Thiêm (Thành phố Hồ Chí Minh), đi qua địa phận 20 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
Dự án đầu tư mới toàn tuyến đường đôi khổ 1.435mm, tốc độ thiết kế 350 km/h, tải trọng 22,5 tấn/trục; 23 ga hành khách, 5 ga hàng hóa; phương tiện, thiết bị; đường sắt tốc độ cao vận chuyển hành khách, đáp ứng yêu cầu lưỡng dụng phục vụ quốc phòng, an ninh, có thể vận tải hàng hóa khi cần thiết.
Về công nghệ, áp dụng công nghệ đường sắt chạy trên ray, điện khí hóa; bảo đảm hiện đại, đồng bộ, an toàn và hiệu quả.
Sơ bộ tổng mức đầu tư của Dự án là 1.713.548 tỷ đồng. Dự kiến, dự án hoàn thành vào năm 2035 với nguồn vốn sử dụng là vốn đầu tư công, nguồn vốn ngân sách nhà nước bố trí trong các kỳ kế hoạch đầu tư công trung hạn và nguồn vốn hợp pháp khác.
Sớm ban hành Nghị quyết về cơ chế đặc thù
Đáng lưu ý, Nghị quyết đồng ý để Chính phủ đưa ra các cơ chế đặc thù cho dự án chưa từng có tiền lệ. Trong đó Thủ tướng được phát hành trái phiếu Chính phủ để bổ sung dự toán và kế hoạch đầu tư hàng năm cho dự án trong trường hợp ngân sách không đáp ứng tiến độ; huy động vốn phát triển chính thức ODA, vốn vay ưu đãi nước ngoài mà không phải lập đề xuất; áp dụng theo quy định của nhà tài trợ nước ngoài trong trường hợp pháp luật Việt Nam chưa có quy định hoặc quy định khác.
Đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam là dự án lớn, chưa từng có tiền lệ với 19 cơ chế đặc thù được Chính phủ đề xuất.
Theo nghị quyết, tổ chức cá nhân chủ trì hoạt động khoa học công nghệ phục vụ dự án được quyết định việc đấu thầu hạn chế, chỉ định thầu, đặt hàng để lựa chọn nhà thầu cung cấp dịch vụ, hàng hóa. Doanh nghiệp được hưởng ưu đãi như doanh nghiệp công nghệ cao trong thời gian thực hiện nhiệm vụ khoa học, công nghệ phục vụ dự án. Nhiệm vụ khoa học, công nghệ phục vụ dự án cũng được miễn thuế thu nhập. Tổ chức, cá nhân tham gia đào tạo nhân lực công nghệ cao cho dự án được hưởng ưu đãi về công nghệ cao.
Quốc hội cho phép Chính phủ quy định tiêu chí lựa chọn tổ chức, doanh nghiệp nhà nước được giao nhiệm vụ hoặc doanh nghiệp Việt Nam khác được đặt hàng cung cấp dịch vụ, hàng hóa công nghiệp đường sắt; nghiên cứu, ứng dụng, nhận chuyển giao công nghệ.
Thủ tướng quyết định danh mục dịch vụ, hàng hóa công nghiệp đường sắt được giao nhiệm vụ cho tổ chức, doanh nghiệp nhà nước hoặc đặt hàng cho tổ chức, doanh nghiệp Việt Nam.
Tổng thầu, nhà thầu phải ưu tiên sử dụng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ mà trong nước có thể cung cấp. Với gói thầu đấu thầu quốc tế, hồ sơ mời thầu phải có cam kết về chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực cho đối tác Việt Nam để làm chủ công tác quản lý, vận hành, khai thác, bảo trì; từng bước làm chủ công nghệ. Cấp có thẩm quyền quyết định đầu tư được quyết định phân chia dự án thành các dự án thành phần, tiểu dự án.
Bộ trưởng Trần Hồng Minh cho biết, Bộ GTVT dự kiến sẽ tham mưu trình Chính phủ ban hành Nghị quyết để chỉ đạo các bộ, ngành địa phương căn cứ chức năng, nhiệm vụ khẩn trương triển khai các nhiệm vụ, giải pháp, các chính sách đặc thù nêu trong Nghị quyết của Quốc hội, đặc biệt là các chính sách liên quan đến huy động nguồn lực đầu tư, rút ngắn tiến độ.
“Chúng tôi nhận thức rõ, việc triển khai dự án sẽ là một hành trình dài với nhiều thách thức, khối lượng công việc rất nhiều, nhiệm vụ rất nặng nề. Trước mắt, ngay sau khi dự án được thông qua chủ trương đầu tư, sẽ phải bắt tay lựa chọn nhà thầu tư vấn lập Báo cáo nghiên cứu khả thi (F/s)”, Bộ trưởng Trần Hồng Minh khẳng định.
Cùng đó, làm việc với các địa phương để cụ thể hoá chi tiết về hướng tuyến, nhà ga và phạm vi giải phóng mặt bằng để triển khai giải phóng mặt bằng song trùng với bước lập F/s để có thể khởi công vào cuối năm 2027.
Bộ GTVT sẽ triển khai ngay các phần việc quan trọng như chỉ đạo Ban QLDA đường sắt rà soát, kiện toàn mô hình quản lý đầu tư.
Bộ GTVT sẽ hoàn thiện đề án phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực đường sắt; xây dựng đề án phát triển công nghiệp đường sắt và công nghiệp phụ trợ và nhiều phần việc khác.