Năm 2023 được đánh dấu bằng sự lớn mạnh trong quan hệ giữa Mỹ và các đồng minh truyền thống

Khi mới lên nắm quyền, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã phải nhận lại một nước Mỹ với các quan hệ rạn nứt với các đồng minh chủ chốt ở Châu Á- Thái Bình Dương sau các chính sách cứng rắn của người tiền nhiệm Donald Trump.

Nhưng khi năm 2023 sắp kết thúc, liên minh và đối tác của Mỹ ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương gần như đang sâu sắc và mạnh mẽ chưa từng có, theo Derek Grossman, nhà phân tích quốc phòng của Tập đoàn RAND.

Theo ông Grossman, công đầu thuộc về chính quyền Joe Biden. Ông Biden đã không chỉ mang lại trạng thái bình thường cho các mối quan hệ thiết yếu này sau 4 năm gián đoạn dưới thời ông Trump, mà còn hỗ trợ họ tăng cường khả năng răn đe chống lại sự bành trướng của Trung Quốc.

Ở Đông Bắc Á, Hoa Kỳ đã quay lại vị thế hàng đầu của mình như trong lịch sử. Liên minh an ninh Mỹ-Nhật luôn là nền tảng trong chiến lược của Washington trong khu vực, nhưng ngày nay hai đồng minh này hợp tác và phối hợp trên hầu hết mọi khía cạnh trong chính sách đối ngoại và chiến lược quốc phòng của họ.

Ngày nay, Tokyo là một phần của Đối thoại An ninh Tứ giác, hay còn gọi là Bộ tứ kim cương Quad (cùng với Australia, Ấn Độ và Hoa Kỳ). Trong những năm gần đây, Nhật Bản đã dành ra một số khoảng trống trong Điều 9 trong hiến pháp để cho phép nước này tiến hành các hoạt động quân sự xa bờ biển Nhật Bản hơn, bao gồm cả các cuộc tuần tra chung với Hải quân Mỹ và các đối tác khác ở Biển Đông.

Washington và Tokyo đang tăng cường hơn nữa việc chia sẻ thông tin tình báo để chống lại những mối đe dọa này, và Nhật Bản cũng đang tăng cường hợp tác an ninh với các đồng minh và đối tác khác của Mỹ như Philippines, Hàn Quốc, Ấn Độ và Việt Nam.

Một đồng minh an ninh khác của Hoa Kỳ ở Đông Bắc Á, Hàn Quốc, cũng tốt hơn nhiều so với hiện tại. Kể từ khi Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk- yeol đắc cử vào năm ngoái, Seoul đã kiên quyết ủng hộ các sáng kiến của Mỹ không chỉ liên quan đến bán đảo Triều Tiên mà còn trong khu vực nói chung và hơn thế nữa.

Trong hầu hết các khía cạnh, ông Yoon theo đuổi cách tiếp cận kiên nhẫn chiến lược với Triều Tiên, tương tự như Mỹ. Hàn Quốc cũng đã tăng cường liên minh với Hoa Kỳ bằng cách mở rộng chia sẻ thông tin và phối hợp trong lĩnh vực hạt nhân – một cột mốc quan trọng mới đối với hai nước.

Ngoài ra, ông Yoon cũng đã thực hiện bước đi chưa từng có khi gặp Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida vào tháng 3, chuyến thăm đầu tiên của một nhà lãnh đạo Hàn Quốc tới Nhật Bản trong hơn một thập kỷ. Vào tháng 8, Biden đã gặp đồng thời ông Yoon và ông Kishida tại Trại David, đánh dấu hội nghị thượng đỉnh ba bên đầu tiên như vậy.

Tổng thống Mỹ Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình

Chưa kể, ông Yoon cũng đã thực hiện bước đi chưa từng có khi tham dự hội nghị thượng đỉnh NATO hàng năm – không chỉ một lần mà là hai lần – để chỉ trích Trung Quốc và Nga, nhấn mạnh quan điểm của ông rằng Hàn Quốc phải trở thành “một quốc gia then chốt toàn cầu” – tức vượt ra khỏi bán đảo của chính mình.

Trong khi đó, mối quan hệ đối tác Mỹ – Đài Loan (Trung Quốc) vẫn mật thiết như vậy kể từ năm 1979. Đài Loan đã liên tục hoan nghênh sự tham gia cấp cao của Hoa Kỳ, gần đây nhất là khi Chủ tịch Hạ viện lúc đó là bà Nancy Pelosi đến thăm hòn đảo này vào tháng 8 năm 2022. Dưới thời Biden, Hải quân Hoa Kỳ tiếp tục điều tàu chiến qua eo biển Đài Loan gần như hàng tháng để chứng minh vị thế quốc tế của mình tại eo biển này.

Các quốc gia Đông Nam Á chủ chốt cũng đang tăng cường hợp tác với Hoa Kỳ, như Philipines, Indonesia hay Việt Nam. Vào tháng 9, ông Biden đến thăm Việt Nam để nâng tầm quan hệ đối tác lên “đối tác chiến lược toàn diện”.

Lo ngại những công cụ chính trị và kinh tế mà Bắc Kinh có thể sử dụng, ngày càng nhiều quốc gia trong khu vực tham gia vào một chiến lược cân bằng với Trung Quốc.

Tuy nhiên, những thành tựu ngoại giao đó của Mỹ lại đang đứng trước nguy cơ bị đảo ngược nếu ông Donald Trump hay một lãnh đạo cứng rắn của Đảng Cộng Hòa đắc cử vào năm 2024. Dù vậy, với các mối đe dọa ngày càng tăng từ Trung Quốc cũng như lợi ích mạnh mẽ từ các liên minh và đối tác trong khu vực, giới phân tích cho rằng chính quyền mới của Mỹ sau cuộc bầu cử Tổng thống năm 2024 không có lý do gì để từ bỏ chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương hiện nay của mình.

Trường Đặng