Mặc dù xuất khẩu đã khởi sắc, nhưng vẫn còn nhiều rủi ro đòi hỏi các doanh nghiệp chắt chiu từng cơ hội để đạt mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu 6% trong năm nay.
Các thị trường xuất khẩu phục hồi nhưng chưa bền vững
Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, đơn hàng xuất khẩu hồi phục mạnh hơn trong tháng 3 đã giúp ngành giày dép mang về doanh thu xuất khẩu 1,7 tỷ USD, mức cao nhất từ đầu năm, nâng tổng xuất khẩu trong quý I/2024 cán mốc 4,85 tỷ USD, tăng 11,7% so với cùng kỳ năm trước. Nếu tính cả kim ngạch xuất khẩu túi xách 866 triệu USD (tăng 5,2% so với cùng kỳ) trong quý I/2024, toàn ngành da giày mang về kim ngạch hơn 5,7 tỷ USD.
Đơn hàng đã trở lại với nhiều doanh nghiệp dệt may, da giày
Xuất khẩu tăng trưởng 2 con số trong quý I, nhưng Hiệp hội Da – Giày – Túi xách Việt Nam (Lefaso) nhận định, khó khăn về thị trường vẫn còn nhiều bởi tổng cầu chưa hồi phục hoàn toàn, các doanh nghiệp Việt vẫn phải theo dõi sát thông tin thị trường để có kế hoạch sản xuất kinh doanh phù hợp, tận dụng tối đa cơ hội từ các thị trường có Hiệp định thương mại tự do (FTA) để tăng hưởng ưu đãi thuế quan.
Chưa kể, một loạt các quy định về các sản phẩm sinh thái, trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, truy xuất chuỗi cung ứng, các yêu cầu về giảm thiểu phát thải carbon đối với các sản phẩm sản xuất…được các nhà nhập khẩu EU đưa ra đang tạo thách thức lớn đối với các mắt xích trong chuỗi cung ứng, trong đó có Việt Nam.
Cùng với da giày, trong lĩnh vực dệt may, theo ông Cao Hữu Hiếu – Tổng Giám đốc Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex), dự kiến tổng cầu dệt may thế giới trong năm 2024 ở mức 715 tỷ USD, tăng nhẹ so với 2023 nhưng vẫn thấp hơn năm 2022.
Vì vậy, nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2024 của tập đoàn là kiên định thực hiện một cách tốt nhất những giải pháp đã đề ra và tiếp tục theo dõi, dự báo tình hình để ứng phó linh hoạt.
Trong mọi trường hợp, khi xác định khó khăn kéo dài, các giải pháp thông thường không hiệu quả cần nghĩ đến bài toán tái cơ cấu. Rà soát soát lại mô hình tổ chức, tối ưu hóa bộ máy, giảm tối đa tỷ lệ lao động gián tiếp, đồng thời tập trung vào công tác thị trường.
Với ngành chế biến và xuất khẩu gỗ, tính đến hết quý I/2024, theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ thu về 3,4 tỷ USD, tăng 18,9% so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó, trị giá xuất khẩu sản phẩm gỗ ước tính đạt 2,3 tỷ USD, tăng 22,9% so với cùng kỳ năm 2023. Sự khởi đầu thuận lợi trong những tháng đầu năm với việc các đơn hàng gia tăng, các doanh nghiệp ngành gỗ tăng tốc sản xuất để kịp tiến độ xuất khẩu đã mở ra tín hiệu tích cực và mang tới kỳ vọng cho ngành gỗ của Việt Nam trong năm 2024.
Dù tín hiệu đầu năm 2024 khá lạc quan, tuy nhiên, theo ông Đỗ Xuân Lập – Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, tại thị trường Hoa Kỳ các quy định về nguồn gốc gỗ nguyên liệu ngày càng chặt chẽ hơn; Bộ Thương mại Hoa Kỳ đang sửa đổi, bổ sung tổng cộng 22 nội dung liên quan một số quy định trong điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp bao gồm cả những cách xác định một số trợ cấp mới như bảo hiểm xuất khẩu, xóa nợ, thuế trực tiếp….
Tại thị trường EU, quy chế Chống mất rừng của EU (còn gọi là EUDR) của Liên minh châu Âu, tháng 12/2024 tới có hiệu lực. Với quy định về xác định nguồn gốc gỗ của Việt Nam hiện chưa thích quy định cụ thể. Thị trường Ấn Độ, áp dụng tiêu chuẩn đánh giá nhà máy mới, tiêu chuẩn BIS, áp dụng vào đầu năm 2024. Gây khó khăn cho doanh nghiệp Việt. Trong khi đó, tại thị trường Nhật, yêu cầu gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam xuất khẩu sang thị trường này sử dụng nguồn gỗ có nguồn gốc rõ ràng ngày càng cao;…
Triển khai tổng thể nhiều giải pháp hỗ trợ xuất nhập khẩu hàng hóa
Báo cáo của Bộ Công Thương cho biết, trong quý I/2024, xuất khẩu hàng hóa ước đạt 93,06 tỷ USD, tăng 17% so với cùng kỳ năm trước. Trong quý I/2024, xuất khẩu tăng trưởng mạnh và đồng đều ở cả 03 nhóm hàng: nông lâm thuỷ sản; công nghiệp chế biến chế tạo; nhiên liệu khoáng sản.
Năm 2024, Bộ Công Thương đặt mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu ở mức 6%
Theo các chuyên gia, năm 2024, Bộ Công Thương đặt mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu ở mức 6%, tương ứng kim ngạch xuất khẩu đạt 377 tỷ USD. Để hoàn thành mục tiêu này, kim ngạch xuất khẩu trung bình mỗi quý còn lại của năm phải đạt 94,67 tỷ USD – con số đầy thách thức.
Bộ Công Thương cũng nhận định, nhìn chung, hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam trong năm 2024, nhất là xuất khẩu sang các thị trường trọng điểm như châu Âu, châu Mỹ sẽ có cả những thuận lợi và đối mặt với những thách thức.
Theo đó, về thuận lợi, các FTA đang có với các đối tác/thị trường tiếp tục có tác động tích cực, duy trì lợi thế của Việt Nam trong hoạt động thương mại, đầu tư. Bên cạnh đó, nhu cầu thị trường thế giới nói chung và khu vực thị trường châu Âu, châu Mỹ từng bước phục hồi do lạm phát đã bắt đầu có xu hướng giảm từ cuối năm 2023 và có khả năng tiệm cận mức mục tiêu các Ngân hàng Trung ương đề ra cho năm 2024 (ECB và FED – 2%).
Việc các nước công nghiệp phát triển tiếp tục đẩy mạnh chiến lược đa dạng hoá nguồn cung, đa dạng hóa chuỗi cung ứng, đa dạng hoá đầu tư sẽ giúp Việt Nam trở thành trung tâm sản xuất và xuất khẩu quan trọng trong chuỗi giá trị toàn cầu. Các nước khu vực châu Âu, châu Mỹ đẩy mạnh phát triển kinh tế xanh, chuyển đổi số, kinh tế tuần hoàn mở ra nhiều cơ hội hợp tác mới cũng như dành nhiều hỗ trợ tín dụng và công nghệ đối với Việt Nam…
Về khó khăn, Bộ Công Thương cho biết, kinh tế toàn cầu đang bước vào một thời kỳ mới với nhiều rủi ro và thách thức và khó đoán định; tăng trưởng kinh tế thế giới và các nước khu vực châu Âu – châu Mỹ trong năm 2024 được dự báo thấp hơn so với năm 2023. Bên cạnh đó, xung đột địa chính trị tiếp tục kéo dài và bất ổn tiếp tục có nguy cơ lan ra các khu vực khác.
Xu hướng phi toàn cầu hoá đang tiếp tục trỗi dậy mạnh mẽ. Chính sách bảo hộ của các nước ngày một tăng. Việc các nước đa dạng hóa nguồn cung ngoài Trung Quốc, tập trung vào một số đối tác gần thị trường và đối tác tương đương với Việt Nam như Thổ Nhĩ Kỳ, Mexico, Ấn Độ, Indonesia,… sẽ làm gia tăng sự cạnh tranh trên các thị trường xuất khẩu của Việt Nam…
Để dồn sức cho xuất khẩu quý II/2024 và các tháng còn lại của năm nhằm hoàn thành nhiệm vụ kế hoạch năm 2024 đó là tăng trưởng xuất khẩu 6%, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, với vai trò là cơ quan chủ trì trong quản lý, điều hành hoạt động xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục theo dõi sát diễn biến thị trường và thay đổi chính sách của các đối tác để đề xuất các giải pháp phù hợp, phát triển đa dạng các thị trường xuất khẩu truyền thống và thị trường mới.
Đồng thời, tiếp tục kịp thời thông tin với các Hiệp hội ngành hàng về những diễn biến của thị trường xuất khẩu để doanh nghiệp kịp thời điều chỉnh kế hoạch sản xuất phù hợp, định hướng tìm kiếm đơn hàng từ các thị trường; duy trì đều đặn các hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài.
Bên cạnh đó, chỉ đạo hệ thống Thương vụ Việt Nam tại các khu vực thị trường thường xuyên cập nhật thông tin về tình hình thị trường nước ngoài; các quy định, tiêu chuẩn, điều kiện của thị trường nước ngoài có thể tác động đến hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam và khuyến nghị đối với các địa phương, hiệp hội và doanh nghiệp xuất nhập khẩu.
Mặt khác, khai thác có hiệu quả các FTA, đẩy nhanh đàm phán, ký kết các FTA, liên kết kinh tế mới để đa dạng hóa thị trường, chuỗi cung ứng và đẩy mạnh xuất khẩu; phát triển dịch vụ logistics; hỗ trợ doanh nghiệp chuyển mạnh sang xuất khẩu chính ngạch gắn với xây dựng thương hiệu; tăng cường năng lực về phòng vệ thương mại, hoàn thiện hệ thống pháp luật, thể chế, cơ chế phối hợp liên ngành, địa phương;…