Nếu như trước đây, người tiêu dùng thường chú trọng đến các thông tin giới thiệu về công năng của sản phẩm thủ công mỹ nghệ (TCMN) để ra quyết định mua hàng thì hiện nay, đã có sự thay đổi đáng kể trong thói quen mua sắm.
Theo thông tin từ Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển (kiêm nhiệm một số nước Bắc Âu), sản phẩm TCMN đến từ Việt Nam là một trong những mặt hàng ngày càng được người tiêu dùng các nước Bắc Âu ưa chuộng. Đối với mặt hàng thủ công mỹ nghệ, ngoài quan tâm đến giá thành, chất lượng, mẫu mã thiết kế sản phẩm, họ đặc biệt chú ý đến những câu chuyện thể hiện được bản sắc vùng miền, chỉ dẫn địa lý của sản phẩm.
Trong nhiều trường hợp, người tiêu dùng tại thị trường này quan tâm đến nhãn mác của sản phẩm và các chứng chỉ, câu chuyện được in trên đó còn hơn cả bản thân sản phẩm.
Người tiêu dùng đặc biệt chú ý đến những câu chuyện thể hiện được bản sắc vùng miền, chỉ dẫn địa lý của sản phẩm.
Mới đây, phát biểu tại Triển lãm các sản phẩm OCOP xuất khẩu – VIETNAM OCOPEX, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan đã khẳng định: sản phẩm OCOP (trong đó có các sản phẩm TCMN), là giá trị, bản sắc Việt Nam, sản phẩm OCOP cần được cạnh tranh bằng giá trị văn hóa khi tiếp cận thị trường.
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nhấn mạnh: “Ngày nay, người tiêu dùng không chỉ mua sản phẩm mà mua “câu chuyện tạo ra sản phẩm”. Do vậy, câu chuyện càng đặc biệt thì giá cả càng khác biệt, càng dễ truyền thông và quảng bá sản phẩm đến thị trường. Vì thế, câu chuyện cần phải được xây dựng bằng các giá trị khác biệt về văn hóa, tri thức bản địa, phải được thể hiện trên bao bì, nhãn mác; câu chuyện không chỉ tạo cảm xúc cho người tiêu dùng, mà còn nâng cao niềm tự hào về quê hương, xứ sở. Đó phải là yếu tố tiên quyết và là khát vọng để các chủ thể xây dựng và hoàn thiện sản phẩm OCOP”.
Câu chuyện sản phẩm phải được xây dựng bằng các giá trị khác biệt về văn hóa, tri thức bản địa.
Có thể thấy, người tiêu dùng không chỉ mua sản phẩm mà còn mua “câu chuyện tạo ra sản phẩm” là xu hướng ngày càng phổ biến trong thời đại thông tin bùng nổ.
Theo các chuyên gia, câu chuyện sản phẩm là thông điệp mà doanh nghiệp, cơ sở làng nghề muốn truyền tải đến cộng đồng và người tiêu dùng. Câu chuyện sản phẩm còn chứa đựng niềm tự hào về giá trị tài nguyên bản địa, nét văn hóa, sự tâm huyết, kỳ vọng của chính bản thân người tạo ra sản phẩm.
Mỗi sản phẩm đều trở nên khác biệt, nổi bật ở câu chuyện mà nó biểu trưng. Câu chuyện khiến những thông tin khô khan nhất trở nên thú vị và có sức sống, gắn kết con người với con người, con người với thiên nhiên, với sự vật. Trên thực tế, khi đọc một câu chuyện, khách hàng sẽ dễ dàng hình dung ra viễn cảnh, con người, khung cảnh, âm thanh, mùi vị… Họ sẽ tự đưa mình vào trong câu chuyện để sống với nó, trải nghiệm nó. Khi một thương hiệu có câu chuyện để kể, sản phẩm đó sẽ nổi bật, giá trị hơn gấp nhiều lần sản phẩm cùng loại.
Câu chuyện không chỉ tạo nên sự khác biệt nổi trội cho sản phẩm, mà còn giúp kết nối với khách hàng ở mức độ cảm xúc, đồng thời thúc đẩy xây dựng lòng tin và sự trung thành của người tiêu dùng đối với sản phẩm. Bởi khi khách hàng hiểu rõ về giá trị cốt lõi và mục tiêu của thương hiệu qua câu chuyện, thông điệp sản phẩm, họ sẽ có nhiều khả năng tin tưởng và trung thành với thương hiệu hơn.
Như vậy, bằng cách xây dựng câu chuyện và thông điệp hấp dẫn cho sản phẩm TCMN, các doanh nghiệp có thể tạo dựng sự khác biệt trong thị trường cạnh tranh khốc liệt, dễ dàng thu hút khách hàng và đạt được thành công lâu dài.
Việt Nam hiện có hơn 5.400 làng nghề và làng nghề truyền thống với đa dạng chủng loại sản phẩm khác nhau, như: mây tre đan, gốm sứ, thêu dệt, đúc đồng, trạm khắc gỗ, trang sức, đá quý… Mỗi làng nghề đều có những sản phẩm đặc trưng, mang đậm dấu ấn của vùng đất và con người bản địa. Những sản phẩm làng nghề không chỉ có giá trị vật chất mà còn có giá trị tinh thần phong phú, kết tinh trí tuệ, tài hoa, tâm huyết của nhiều thế hệ nghệ nhân. Đây chính là tiềm năng dồi dào để xây dựng nên câu chuyện truyền cảm hứng cho mỗi sản phẩm thủ công truyền thống.
Mỗi câu chuyện của sản phẩm phải xuất phát từ chính niềm tự hào của người dân, cộng đồng về sản phẩm đó
Để các doanh nghiệp, cơ sở làng nghề có thể xây dựng câu chuyện sản phẩm hấp dẫn, thu hút, giúp gia tăng giá trị cho sản phẩm TCMN, các chuyên gia nhấn mạnh, mỗi câu chuyện của sản phẩm phải xuất phát từ chính niềm tự hào của người dân, cộng đồng về sản phẩm đó. Chỉ có người trong cuộc mới biết được lịch sử hình thành và phát triển sản phẩm như thế nào, nó có sự tích gì, nét văn hóa ra sao.
Là đơn vị có kinh nghiệm tư vấn thương hiệu cho nhiều chủ thể OCOP trên địa bàn thành phố Hà Nội, Giám đốc Công ty cổ phần Sông Đà Kinh Bắc Trần Thị Vân Anh chia sẻ: Trước khi tư vấn, chúng tôi tìm hiểu kỹ quy trình sản xuất, truyền thống của gia đình, địa phương…, từ đó giúp chủ thể kể câu chuyện của sản phẩm một cách hấp dẫn, đặc sắc, nhất là sự khác biệt so với các sản phẩm cùng loại.
Còn theo chuyên viên Văn phòng Điều phối nông thôn mới trung ương Đặng Văn Cường, khi xây dựng câu chuyện sản phẩm, các chủ thể không nên giới thiệu chung chung mà phải tìm được điểm khác biệt của sản phẩm, giới thiệu được nét tinh túy, cầu kỳ trong cách làm. Nội dung giới thiệu phải toát lên được hồn, cốt của sản phẩm và niềm tự hào của vùng quê ấy…
Có thể nói, giá trị văn hóa, lịch sử, những dấu ấn bản địa tưởng như vô hình, nhưng lại rất có giá trị làm nên thương hiệu sản phẩm. Để các doanh nghiệp, cơ sở làng nghề sáng tạo ra những câu chuyện sản phẩm có ý nghĩa, các chuyên gia cũng khuyến nghị: các cấp, ngành, địa phương cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, khơi gợi được niềm tự hào của chủ thể, cộng đồng cùng chung tay bảo tồn, phát triển sản phẩm đặc trưng; mở các lớp tập huấn, xây dựng bộ bài giảng cho từng nhóm đối tượng, từng nhóm sản phẩm; mở rộng mạng lưới tư vấn, nhất là các chuyên gia về văn hóa, mỹ thuật công nghiệp, công nghiệp chế biến khi tư vấn cho các chủ thể. Đặc biệt, cần tăng cường hoạt động xúc tiến thương mại, ưu tiên tôn vinh các sản phẩm có câu chuyện hay, độc đáo, thể hiện bản sắc địa phương…
Hoàng Yến