Cà Mau: Tưng bừng lễ hội bánh dân gian Nam bộ 2021

Đêm 20/4/2021, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cà Mau (đường Lê Duẩn, phường 1, TP. Cà Mau), Sở Văn hóa Thông tin và Du lịch (VHTT&DL) đã khai mạc Ngày hội bánh dân gian Nam bộ – Cà Mau 2021 với chủ đề Rộn ràng “Sắc màu phương Nam”. Đã có hàng ngàn người dân và du khách đổ về khiến lễ hội trở nên tưng bừng náo nhiệt.

Ông Trần Hiếu Hùng, Giám đốc Sở VHTT&DL tỉnh Cà Mau phát biểu khai mạc Lễ hội bánh dân gian Nam bộ 2021 với chủ đề “Sắc màu đất phương Nam”.

Rực rỡ “Sắc màu đất phương Nam”

Gắn liền với đời sống người dân từ thuở khai hoang mở đất phương Nam, bánh dân gian Nam bộ là một nét đặc trưng văn hóa không thể thiếu trong đời sống người dân nơi đây. Không đơn thuần là một chuỗi sự kiện du lịch Ngày hội bánh dân gian Nam bộ – Cà Mau 2021, lễ hội còn là sự đánh dấu của một sự kiện văn hóa với qui mô,  phong phú mang đậm nét đặc trưng của ba nền văn hóa giao thoa Việt – Khơ me – Hoa ở vùng đất lịch sử 300 năm hình thành.

Bánh dân gian Nam bộ thường được làm từ các nguồn nguyên liệu có sẵn trong cuộc sống hàng ngày như gạo, nếp, củ quả. Qua bàn tay khéo léo của người phụ nữ chúng trở nên rực rỡ đa dạng nhưng vẫn mang đủ chất dinh dưỡng.

Theo Ban tổ chức, Ngày hội bánh dân gian Nam bộ – Cà Mau 2021 đã quy tụ nhiều nghệ nhân làm bánh dân gian đến từ các tỉnh, thành Nam bộ, với gần 100 gian hàng, gồm các khu: Bánh dân gian, không gian ẩm thực đường phố, sản phẩm OCOP, sản phẩm đặc trưng địa phương, quà lưu niệm…

Đây còn là dịp tập hợp và hỗ trợ nghệ nhân, phát huy giá trị bánh dân gian; liên kết với các doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh, từng bước mở rộng thị trường bánh dân gian địa phương. Đồng thời, tuyên truyền quảng bá về vùng đất, con người, bản sắc văn hóa, tiềm năng du lịch Cà Mau đến đông đảo khu khách trong và ngoài nước; thông qua chương trình tham quan các địa điểm du lịch tiêu biểu tỉnh Cà Mau. Tại lễ hội, có mặt hầu hết tất cả hàng trăm các loại bánh dân gian Nam bộ, thể hiện đặc trưng của từng địa phương, vùng, miền như: Bánh bò, bánh phu thê, bánh ích, xôi vị, bánh xèo, bánh khọt, bánh canh, bánh ú, bánh ít, bánh tráng, bánh tét, bánh pía, bánh lá, bánh da lợn… được chế biến với hình thức đẹp sắc sảo cầu kỳ dưới bàn tay của các nghệ nhân đến từ nhiều tỉnh thành khác trong khu vực.

Món bánh xèo quen thuộc trứ danh Nam bộ của một nghệ nhân đến từ TP.Cần Thơ tại lễ hội.

Lần đầu tiên được tổ chức tại Cà Mau, nhưng ngay đêm đầu tiên đã thu hút lượng khách đông đảo đến vài ngàn người tham dự. Rất nhiều gian hàng đã không còn bánh phục vụ chỉ sau vài giờ đón khách. Mặc dù lượng bánh đã được chuẩn bị trước để bán cho 7 ngày sau đó. Nhiều nghệ nhân đã không khỏi ngỡ ngàng khi chứng kiến lượng khách đến tham dự đông như vậy.

“Tui đã tham dự nhiều lễ hội bánh, nhưng đây là lần đầu tiên quầy bánh của tui “cháy hàng” ở đêm đầu tiên”, Chị H, một nghệ nhân ở Cần Thơ vui vẻ chia sẻ.

Nơi tìm về tuổi thơ

Trong ký ức và tiềm thức người Việt ở Nam bộ, mỗi dịp nhà có đám tiệc, những người phụ nữ trong gia đình sẽ lại ngâm gạo để xay bột làm bánh. Trước cúng ông bà tổ tiên, sau đó chia cho con cháu hay nhâm nhi ly trà, nói chuyện gần xa.

Một đội làm bánh đang chuẩn bị phần dự thi của mình. Trong buổi sáng 20/4/2021 đã có 20 đội đại diện cho hàng trăm nghệ nhân tham dự với hàng trăm loại bánh khác nhau.

Hay mỗi khi mẹ đi chợ về, những đứa trẻ sẽ ào đến lục lọi trong giỏ còn trên tay mẹ một gói quà bánh, kẹo. Chúng có thể là vài miếng bánh bò, bánh da lợn được gói vội trong lá chuối. Hay một bọc chè nhỏ đã chan sẵn nước cốt dừa béo ngậy. Một nữ du khách tầm 50 tuổi, cứ đứng tần ngần hồi lâu trước một nghệ nhân đứng tuổi đang gói những nắm xôi dừa trong lá chuối. Chị đứng trầm ngâm, không quan tâm đến những mâm xôi đủ màu rực rỡ. Mà đôi mắt cứ lặng nhìn đôi tay gầy guộc của nghệ nhân đang chậm rãi gói từng mớ xôi nhỏ trong lá chuối. Có lẽ, chị đang nhớ về đôi tay người mẹ của mình một thời gian khó. Khi món xôi lá chuối của mẹ nấu mỗi sáng, theo chị cắp sách đến trường quê thuở trẻ thơ.

Một nghệ nhân lớn tuổi đang gói món xôi dừa trong lá chuối. Món ăn tưởng chừng đơn giản nhưng lại gắn bó với bao ký ức của người Việt.

Một bé gái khác tầm 10 tuổi, cứ níu lấy mẹ không chịu rời đi gian hàng làm bánh bột. Bé cứ chăm chút xuýt xoa khi nhìn thấy nghệ nhân tay thoăn thoắt tạo chiếc bánh thành hình những con cá màu xanh đỏ. Miệng cứ tíu ta hỏi mẹ đó là gì, có ăn được hay không, có ngon không. Có lẽ, ở thời buổi hiện đại ngày nay, những chiếc bánh từ siêu thị bé ăn hàng ngày luôn có sẵn. Chỉ việc khui và xé là sử dụng. Chúng không hề hề biết rằng, để làm một chiếc bánh dân gian đẹp và ngon như vậy, người thợ bánh phải bỏ ra nhiều công sức.

Hàng ngàn du khách và người dân đến tham dự ngay đêm đầu tiên đã khiến nhiều gian hàng “cháy” hàng.

Ông Trần Hiếu Hùng, Giám đốc Sở VHTT&DL tỉnh Cà Mau chia sẻ, bánh dân gian đã có từ thời đi mở đất, người dân Nam bộ đã tận dụng môi trường tự nhiên  và các nguồn nguyên liệu gạo nếp khoai, củ để chế biến thành những món bánh vừa thơm ngon bổ dưỡng. Bánh dân gian Nam bộ không những là kết tinh của sản vật địa phương, sự tinh tế trong kiểu dáng, màu sắc tự nhiên khéo léo của bàn tay nghệ nhân, đó còn là sự ngọt ngào duyên dáng trung hậu của bàn tay người phụ nữ Nam bộ. Ra về, tôi chợt sững người vì nhìn thấy quầy bánh bò quen thuộc của một nữ nghệ nhân lớn tuổi. Trước mắt tôi, chợt hiện lên hình ảnh bà nội ngày ngày bơi xuồng bán bánh bò, len lỏi qua vùng địch tạm chiếm để chuyển thư tài liệu. Xuồng bánh bò đó, đã nuôi cha và các cô chú tôi lớn lên khó nhọc trong gian khổ của chiến tranh.

Hoàng Quân