Bệnh lậu là gì? Nguyên nhân và các dấu hiệu cảnh báo

Bệnh lậu là tình trạng nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục, có thể xảy ra ở cả nam và nữ giới. Bệnh ảnh hưởng cùng lúc đến nhiều cơ quan khác nhau trong cơ thể, điển hình như: đường sinh dục, họng, trực tràng, khớp… Nếu tình trạng này không được phát hiện và chữa trị sớm, có thể để lại nhiều biến chứng nguy hiểm đối với sức khỏe. Theo đó, tuỳ theo mức độ nghiêm trọng của bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định phác đồ điều trị phù hợp.

Bệnh lậu là gì?

Bệnh lậu là bệnh nhiễm trùng lây qua đường tình dục, do vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae gây ra. Tình trạng này có thể liên thể liên quan đến bộ phận sinh dục, miệng hoặc trực tràng. (1)

Theo đó, nam giới mắc bệnh thường cảm thấy buốt, nóng rát khi đi tiểu, chảy dịch hoặc mủ từ lỗ sáo dương vật hoặc kèm theo đau tinh hoàn. Nữ giới sẽ thấy nóng rát hoặc buốt khi đi tiểu, bí tiểu, tiết dịch âm đạo, chảy máu âm đạo giữa các kỳ kinh hoặc đau vùng chậu.

Bệnh lậu thường lây lan nhanh nhất khi quan hệ tình dục qua đường âm đạo, miệng hoặc hậu môn. Bệnh cũng có khả năng lây truyền từ mẹ sinh con, theo đó, ảnh hưởng phần lớn đến mắt của trẻ sơ sinh. Nhiều trường hợp không có triệu chứng rõ rệt nhưng nếu không được điều trị kịp thời có thể lan đến van tim hoặc khớp, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

Nguyên nhân gây bệnh lậu?

Bệnh lậu do vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae gây nên, cụ thể là các nhóm nguyên nhân sau:

• Lây truyền trong quá trình giao hợp bằng đường hậu môn, âm đạo, miệng…
• Nhiễm vi khuẩn khi tiếp xúc với vùng bị nhiễm bệnh của người khác, bao gồm: dương vật, âm đạo, miệng, hậu môn…
• Truyền từ mẹ sang con khi sinh thường.

Tuy nhiên, vi khuẩn Lậu không có khả năng tồn tại lâu ở bên ngoài cơ thể, do đó rất ít nguy cơ mắc bệnh khi chạm vào các đồ vật như: bệ ngồi trong nhà vệ sinh, quần áo…

Đường lây truyền của bệnh lậu là gì?

Bệnh lậu lây truyền qua đường quan hệ tình dục khi dương vật, âm đạo, miệng hoặc hậu môn đối tác bị nhiễm bệnh, kể cả khi không xuất tinh. Ngoài ra, tình trạng này cũng có thể lây từ mẹ sang con trong khi sinh thường. Những người từng mắc bệnh và được điều trị vẫn có nguy cơ tái nhiễm nếu tiếp tục giao hợp với người nhiễm.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh

• Quan hệ tình dục với nhiều người.
• Trẻ tuổi.
• Quan hệ tình dục với một đối tác mới.
• Có tiền sử mắc bệnh lậu trước đây.
• Đã từng mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác.

Dấu hiệu bệnh lậu thường gặp

1. Ở nam giới

Bao gồm cả nam giới chuyển giới, phụ nữ chuyển giới và người thuộc giới tính thứ 3 (song tính) có dương vật, thường có triệu chứng rõ hơn khi mắc bệnh lậu. Thời gian ủ bệnh từ 1 vài ngày cho đến 1 tuần. Trong thời gian ủ bệnh, các triệu chứng mờ nhạt và người bệnh thường bỏ qua. Khi phát bệnh thường có những triệu chứng sau: (2)

• Lỗ sáo dương vật tiết dịch màu trắng, vàng hoặc xanh lá cây.
• Đau rát khi đi tiểu.
• Khó tiểu.
• Đau và sưng tinh hoàn.

2. Ở nữ giới

Bao gồm cả phụ nữ chuyển giới, nam chuyển giới và người thuộc giới tính thứ 3 (song tính) có âm đạo, thường không có triệu chứng rõ rệt khi mắc bệnh lậu. Đây là lý do tại sao việc xét nghiệm là thực sự cần thiết để phát hiện phơi nhiễm. Một số dấu hiệu điển hình có thể nhận thấy bao gồm:

• Âm đạo tiết dịch màu vàng hoặc trắng bất thường.
• Đau vùng bụng dưới hoặc xương chậu.
• Đau khi quan hệ tình dục.
• Đau hoặc rát khi đi tiểu.
• Khó tiểu.
• Chảy máu bất thường giữa các kỳ kinh.

3. Ở mọi giới tính

Mọi giới tính đều có thể bị nhiễm bệnh lậu ở cổ họng (thông qua quan hệ tình dục bằng miệng trên bộ phận sinh dục hoặc hậu môn) hoặc trực tràng (thông qua quan hệ tình dục đường hậu môn). Những loại này thường ít phổ biến hơn với triệu chứng cụ thể như:

• Cổ họng ngứa ngáy, khó chịu, đau nhức, khó nuốt.
• Hậu môn ngứa, tiết dịch, đau khi đi đại tiện.

Bệnh lậu có nguy hiểm không? Biến chứng thường gặp

Ở nữ giới, bệnh lậu có nguy cơ để lại rất nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Cụ thể gồm:

• Theo thời gian, vi khuẩn sẽ di chuyển vào đường sinh sản, gây ảnh hưởng đến tử cung, ống dẫn trứng và buồng trứng. Đây là một trong những nguyên nhân chính gây bệnh viêm vùng chậu (PID) với các triệu chứng đau đớn dữ dội.
• Nếu gây viêm mủ vòi trứng, thường để lại sẹo ở ống dẫn trứng, khiến việc mang thai gặp khó khăn, có thể gây thai ngoài tử cung (xảy ra khi trứng được thụ tinh làm tổ bên ngoài tử cung).
• Lây truyền sang trẻ sơ sinh trong khi sinh.

Ở nam giới, một số biến chứng nghiêm trọng phải kể đến gồm:

• Hình thành sẹo ở niệu đạo.
• Hình thành áp xe bên trong dương vật, gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
• Viêm mào tinh hoàn, viêm ống dẫn tinh gần tinh hoàn.
• Nhiễm trùng làn vào máu, gây ra các biến chứng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng như: viêm khớp, tổn thương van tim…

Khi nào cần gặp bác sĩ

Người bệnh nên liên hệ ngay với bác sĩ khi nhận thấy bất kỳ triệu chứng đáng lo ngại nào, chẳng hạn như cảm giác nóng rát khi đi tiểu, tiết dịch bất thường như mủ từ âm đạo, dương vật hoặc trực tràng. (3)

Ngoài ra, quá trình thăm khám thường xuyên cũng rất quan trọng nếu đã được chẩn đoán mắc bệnh lậu trước đó. Tình trạng này có thể không xuất hiện với các dấu hiệu rõ rệt nhưng nếu không điều trị hiệu quả sẽ làm tăng nguy cơ tái nhiễm.

Chẩn đoán bệnh lậu như thế nào?

Đối với tình trạng bệnh lậu, bác sĩ có thể chỉ định một số phương pháp chẩn đoán cụ thể như sau:

• Xét nghiệm nước tiểu: Thấy nhiều bạch cầu, hồng cầu, tế bào viêm bong và vi khuẩn
• Kiểm tra mẫu dịch: Bác sĩ có thể lấy mẫu dịch từ dương vật, âm đạo, cổ họng hoặc trực tràng để mang đi xét nghiệm nhuộm và soi tươi (có kết quả sau khoảng 30 phút) hoặc nuôi cấy định danh vi khuẩn (có thể mất 48 – 72h để cho ra kết quả kèm theo kháng sinh đồ).
• Xét nghiệm các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác: Bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác bởi bệnh lậu thường làm tăng nguy cơ nhiễm trùng, đặc biệt là chlamydia. Ngoài ra, xét nghiệm HIV cũng được khuyến nghị. Tùy thuộc vào các yếu tố rủi ro, xét nghiệm về các bệnh lây truyền qua đường tình dục liên quan cũng có thể có ích.

Cách điều trị bệnh lậu

1. Điều trị bệnh lậu cho đối tác quan hệ tình dục

Đối tác quan hệ tình dục của người mắc bệnh lậu cũng nên đi xét nghiệm ngay khi không có dấu hiệu hoặc triệu chứng. Tùy theo từng trường hợp, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.

2. Điều trị bệnh lậu cho trẻ sơ sinh

Người mẹ mắc bệnh lậu có thể lây truyền sang trẻ nhỏ trong quá trình sinh. Đối với trường hợp này, bác sĩ thường chỉ định điều trị bằng thuốc kháng sinh.

Biện pháp phòng ngừa bệnh lậu

Cách duy nhất để ngăn ngừa bệnh lậu là quan hệ tình dục an toàn, dưới đây là một số giải pháp để giảm nguy cơ mắc bệnh ở mức tối đa: (5)

• Luôn sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục.
• Không quan hệ tình dục với người đang có triệu chứng nhiễm trùng hoặc bệnh lậu.
• Tránh quan hệ cùng lúc với nhiều người.
• Đi xét nghiệm ngay khi có triệu chứng nghi ngờ mắc bệnh.
• Đi xét nghiệm bệnh lậu và cả bạn tình của bạn cũng đi xét nghiệm.

Các câu hỏi thường gặp

1. Nên làm gì khi phát hiện mắc bệnh lậu?

Khi được chẩn đoán mắc bệnh lậu, người bệnh cần được điều trị bằng kháng sinh càng sớm càng tốt. Ngoài ra, đối tác quan hệ tình dục cũng phải tham gia xét nghiệm và kiểm tra để chẩn đoán được tình trạng. Trong giai đoạn này, kiêng giao hợp là thực sự cần thiết nhằm chống lây lan nhiễm trùng.

2. Bệnh lậu có mùi không?

Khí hư có mùi hôi không phải là triệu chứng phổ biến của bệnh lậu. Theo đó, dịch tiết âm đạo có mùi, đặc biệt là mùi tanh thường là dấu hiệu của nhiễm trùng, không liên quan đến tình trạng này. Tuy nhiên, trong mọi trường hợp, nếu nhận thấy mùi bất thường và lo lắng về sức khỏe, người bệnh nên chủ động liên hệ sớm với bác sĩ để được thăm khám, chẩn đoán sớm.

3. Chlamydia hay bệnh lậu, bệnh nào tệ hơn? 

Cả bệnh lậu và chlamydia đều rất dễ lây lan và có nguy cơ gây tổn hại lâu dài cho sức khỏe nếu không điều trị kịp thời. Do đó, mỗi người nên chủ động ngăn ngừa từ sớm bằng cách thực hành tình dục an toàn. Trong trường hợp phát hiện bản thân hoặc đối tác bị nhiễm bệnh, việc chủ động liên hệ sớm với bác sĩ là vô cùng cần thiết.

BS Nguyễn Ngọc Tân